«Το τανκ έριξε την πύλη του Πολυτεχνείου με συμφωνία»

Η ιστορική συνέντευξη των πρωταγωνιστών, από την πλευρά του Στρατού και των φοιτητών, για τον Νοέμβριο του 1973, που κατέρριψε τους μεταπολιτευτικούς μύθους

Συνέντευξη στον
Παναγιώτη Λιάκο

Κυριάκος Σταμέλος, μέλος της συντονιστικής επιτροπής των φοιτητών. Μιχάλης Γουνελάς επικεφαλής των αρμάτων μάχης που περικύκλωσαν τον Νοέμβριο του 1973 τη Σχολή. Μετά τα επεισόδια, σταδιακά, ανέπτυξαν μια σταθερή και βαθιά φιλία.

Μίλησαν αποκλειστικά στην «κυριακάτικη δημοκρατία», γκρέμισαν το σαθρό καθεστώς των ψεμάτων, με τα οποία θησαύρισαν οι πολιτικοί της μεταπολιτευτικής χρεοκοπίας, και έφυγαν από τη ζωή με πολύ μικρή χρονική απόσταση μεταξύ τους. Ο Μιχάλης Γουνελάς έφυγε τη ζωή στις 22/12/2017 και ο Κυριάκος Σταμέλος στις 18/4/2018.

Χάριν της ιστορικής αλήθειας η «δημοκρατία» δημοσιεύει ξανά την αποκαλυπτική κοινή συνέντευξή τους.

Τι πρέπει να μάθουν οι αναγνώστες μας για εσάς;
Κυριάκος Σταμέλος: Είμαι μηχανολόγος ηλεκτρολόγος μηχανικός. Ημουν αναπληρωματικό μέλος της συντονιστικής επιτροπής. Βρίσκομαι εδώ αντίπαλος μόνο του εαυτού μου. Δεν είμαι αντίπαλος με κανέναν Ελληνα ο οποίος ενδιαφέρεται για τη διατήρηση του οικοπέδου. Συζητώ με όλους και επιθυμώ να είμαι φίλος με όλους.

Οικόπεδο;
Κ.Σ.: Η Ελλάς. Παραμένω αριστερός, αλλά πρώτα είμαι πατριώτης.
Μιχάλης Γουνελάς: Εγώ ήμουν επικεφαλής των αρμάτων μάχης στο Πολυτεχνείο.

Ποιος έδωσε την εντολή να κατευθυνθείτε προς το Πολυτεχνείο;
Μ.Γ.: Εγώ την εντολή την πήρα από τον διοικητή της μονάδος μου.

Ονομα;
Μ.Γ.: Δεν έχει σημασία. Δεν είχε εμπλακεί ποτέ και δεν θέλω να αναφέρω το όνομά του. Την εντολή την πήρε και αυτός από κάπου αλλού εν πάση περιπτώσει. Η εντολή έλεγε, θα πάμε στο Πολυτεχνείο με αποστολή να παρεμβληθούμε μεταξύ φοιτητών και Αστυνομίας, να είμαστε οι εγγυητές των φοιτητών ότι δεν θα υποστούν εν πάση περιπτώσει βιαιοπραγίες απ’ την Αστυνομία.

Αυτό ισχύει;
Κ.Σ.: Αυτό η πράξη δείχνει ότι σε ένα μέτρον ισχύει. Οπωσδήποτε δεν επηρεάσαμε εμείς την απόφαση της ΑΣΔΕΝ. Αυτό που στην πράξη έγινε είναι ότι από τη στιγμή που η συντονιστική επιτροπή όρισε δύο διαπραγματευτές, εμένα και τον κ. Λαλιώτη, κάναμε την επαφή να βγούμε έξω.

Διαπραγματευόσασταν με ποιον;
Κ.Σ.: Είχαμε ανοιχτή εντολή να διαπραγματευτούμε να ανοίξει η πύλη για να μπορέσουμε να μη γίνει μάχη στην πύλη, να μην υπάρξει σύγκρουση.

Με την Αστυνομία;
Κ.Σ.: Με τον Στρατό. Την Αστυνομία ούτως ή άλλως την είχαμε καταταγμένη σε αυτούς που είχανε χάσει τον έλεγχο και εκείνο το βράδυ αποτελεί μαύρη νύχτα της Ελληνικής Αστυνομίας και μας οφείλει ακόμα μία συγγνώμη. Κρατούσαν όλοι ξύλα και χτυπούσανε όπου βρίσκανε. Ο Στρατός είχε άλλη στάση. Ηταν πιο επαγγελματική η στάση του Στρατού. Αντιπροσωπεύοντας τη συντονιστική επιτροπή, ήρθαμε σε επαφή με τον κ. Γιοβάνη και τον κ. Γουνελά αμέσως εκεί έξω και τους είπαμε ότι θέλουμε να ανοίξει η πόρτα και δεν έχει νόημα πια κάποια σύγκρουση και να φύγουμε αναίμακτα. Αυτό βρήκε πρόσφορο έδαφος και ερμηνεύω ότι κατά κάποιον τρόπο και η στρατιωτική παρουσία εκεί πέρα δεν είχε πρόθεση να δώσει μια κάποια μάχη, να επιτεθεί, ας πούμε. Ο υποφαινόμενος ήταν υπεύθυνος κεντρικής πύλης τις τελευταίες τρεις ώρες, διότι ήταν άλλος υπεύθυνος, αλλά έφυγε επειδή το ΚΚΕ απέσυρε τους ανθρώπους του. Ανέλαβα εγώ την κεντρική πύλη και έχω δει τα πάντα. Αν δεν συμφωνούσα εγώ, δεν έμπαινε άνθρωπος μέσα. Αυτό δεν το λέω επαιρόμενος για τίποτα, το λέω για να πω ότι ήμουνα πλέον εκεί όταν ήρθαν οι στρατιωτικές ίλες, παρατάχθηκαν τα τανκς.

Ποιο ήταν το σύνολο των στρατιωτικών δυνάμεων εκεί;
Μ.Γ.: Εμείς ήμασταν ένας ουλαμός, πέντε άρματα μάχης και μία μοίρα καταδρομών με έναν εξαιρετικό διοικητή.
Κ.Σ.: Οταν είδα ότι οι λοκατζήδες πλέον βάλανε τα μαντίλια στο πρόσωπο, ανέβηκα στη συντονιστική επιτροπή και τους είπα ότι τα τανκς είναι μπροστά, τα τανκς έχουν έρθει, οι λοκατζήδες έχουν βάλει τα

μαντίλια στο πρόσωπο. Είπα συγκεκριμένα: Δεν εκτιμώ ότι είναι θέμα επιθέσεως -αυτά τα 'χω δηλώσει και στη δίκη του Πολυτεχνείου-, εκτιμώ ότι είναι για τα δακρυγόνα, αλλά εν πάση περιπτώσει η κατάσταση φτάνει προς ένα τέλος και προτείνω να διαπραγματευτούμε, να ανοίξουμε την πύλη να φύγουμε. Και ζήτησα κάποιος από μας να έρθει μαζί μου να μοιραστώ το περιστατικό. Προς τιμήν του ο Κώστας ο Λαλιώτης είπε αμέσως ναι. Οι δυο μας κατεβήκαμε, βγήκαμε έξω και συζητήσαμε με τους κυρίους.

Το περιεχόμενο της συζήτησής σας ποιο ήταν; Τι σας ζήτησαν;
Μ.Γ.: Προσπαθούσαν να βρουν ποιος είναι ο πλέον πρόσφορος τρόπος για να ανοίξει η πόρτα. Λίγο πριν από την είσοδο του άρματος, μία ώρα πριν, ίσως και περισσότερο, από μια πλαϊνή πόρτα, απ' αυτές που βρισκόντουσαν δεξιά και αριστερά της κεντρικής πύλης του Πολυτεχνείου, βγήκαν μερικοί και τους εμπόδισαν από μέσα και την ξανακλείσανε.

Ποιοι τους εμπόδισαν;
Κ.Σ.: Υπήρχανε μέσα στη θέρμη των ωρών πολλοί από μας οι οποίοι δεν θέλανε να ανοίξει η πόρτα. Θέλανε να επιτεθεί το τανκ. Θέλανε σύγκρουση. Δεν έχω τίποτα με αυτούς και δεν με χωρίζει απολύτως τίποτα.

Πόσοι ήταν οι ζηλωτές και πόσοι οι μετριοπαθείς;
Κ.Σ.: Οι ζηλωτές ήταν πολλοί και ήταν πολλοί και οι μετριοπαθείς. Μετριοπαθείς υπό μία σωστή έννοια. Με 400 αστακούς έξω και έξι τανκς τι να κάνουμε εμείς; Είχε τελειώσει ο ρόλος μας. Ολων. Και γι’ αυτό και η επιτροπή απεδέχθη ομοφώνως να γίνουν διαπραγματεύσεις. Και από το όλον περιστατικό τεκμαίρονται αυτά που σας είπα, ότι ο Στρατός είχε μια πιο συγκρατημένη σαφώς τάση. Ο Στρατός δεν ανήκει ποτέ σε κανέναν συνταγματάρχη. Ο Στρατός είναι ένα λαϊκό ελληνικό συνονθύλευμα, όπου, ή πλούσιος είσαι ή φτωχός, ξυπόλυτος στο χωριό, θα πας φαντάρος. Αξιωματικοί χωρίς φαντάρους δεν υπάρχουν. Ούτε και στρατηγοί. Κατά τούτο λοιπόν είμαι φίλος του Στρατού και δεν νομίζω ότι εκείνη την εποχή ο Στρατός αποτελούνταν από 100%, ας πούμε, ένθερμους φιλοχουντικούς αξιωματικούς. Εχουμε τις πληροφορίες ότι υπήρχαν πάρα πολλές διεργασίες στον Στρατό και καταρχάς είναι γνωστό σε όλους σας, υποθέτω και σε σας, ότι ασχέτως του παρελθόντος του στρατηγού Ντάβου είχε πει «τελειώνετε, αλλιώς έχουμε εμφύλιο».

Αληθεύουν αυτά;
Μ.Γ.: Σε μεγάλο βαθμό ισχύουν.

«Ηταν συναπόφαση»
Η ιδέα να περάσει την πύλη το τανκ τίνος ήταν; Ποιος είχε την ιδέα;
Μ.Γ.: Πιστεύω ότι ήταν συναπόφαση. Από τις διαπραγματεύσεις βγήκε. Ηταν το συμπέρασμα των διαπραγματεύσεων.
Κ.Σ.: Δεν θέλανε πολλοί από μέσα να ανοίξει η πύλη από εμάς. Εγώ δεν θα το θεωρούσα ντροπή αν είχε ανοίξει. Δεν μας αφήνανε να την ανοίξουμε. Ητανε πολλοί οι αντιρρησίες. Η πύλη ήταν γεμάτη από πίσω με ξύλα, σίδερα. Βγάζαμε ένα, βάζανε δύο. Και από τότε που βγήκαμε και μετά εγώ μίλησα και με τηλεβόα, και ο Κώστας Λαλιώτης, αν θυμάμαι καλώς, και κατορθώσαμε οι συμφοιτητές μας που ήταν επάνω στην πύλη και στις πόρτες και στις πύλες να υποχωρήσουν πίσω από το δεύτερο αυτοκίνητο. Εμένα μου ειπώθηκε ότι η επέμβαση θα γίνει. Το πίστεψα διότι αυτές οι επεμβάσεις γίνονται συνήθως γύρω στις τρεις - τρεισήμισι, όταν η συνείδηση του πλήθους είναι στο ναδίρ, η συνείδηση των αξιωματικών είναι πολύ παραπάνω λόγω του ότι είναι εκπαιδευμένοι σε νυχτερινές ασκήσεις. Και με το επιχείρημα αυτό πολλοί πείστηκαν και πλέον υποχωρήσανε όλοι πίσω από το δεύτερο αυτοκίνητο. Μπροστά δεν υπήρχε τίποτα. Ο κ. Γουνελάς μάς ρώτησε για να κινηθεί το άρμα, σιωπήσαμε, εγώ προσωπικά μέσα μου συναινούσα. Αλλο το «συμφώνησα» -προσέξτε- και άλλο το «συναινώ». Γιατί στόχος μου ως εξουσιοδοτημένου εκπροσώπου της συντονιστικής ήταν να ανοίξει η πόρτα και τότε η πόρτα ήτανε διαθέσιμη προς κατάληψη, να το πούμε έτσι. Καταλάβατε; Οπερ και έγινε.

Τις σημαίες γιατί δεν τις κατεβάσατε πριν μπείτε;
Μ.Γ.: Από συμβολικής πλευράς αυτό χτυπάει άσχημα. Δεν το σκέφτηκα εκείνη τη στιγμή. Και εγώ τώρα που το σκέφτομαι εκ των υστέρων στενοχωριέμαι. Με τον φόρτο, τον συναισθηματικό φόρτο όλων αυτών των γεγονότων, εκείνη τη στιγμή το μόνο που με ενδιέφερε πρωτίστως ήταν να μην πάθει κανείς τίποτα. Και λυπάμαι πάρα πολύ διότι τραυματίστηκε η κυρία Ρηγοπούλου.
Κ.Σ.: Οχι, δεν ήταν δυνατό να κατέβουν εκείνο το βράδυ με τη θέρμη των γεγονότων οι σημαίες.

Μάλιστα. Ας μιλήσουμε λίγο για το κλίμα στο Στράτευμα.
Μ.Γ.: Οι δικοί μου άνδρες που ήταν εκεί και οι υπόλοιποι -των ειδικών δυνάμεων οι περισσότεροι- ήμασταν διαλλακτικοί. Δεν πήγαμε κάτω για να σκοτώσουμε ούτε για να μαλώσουμε με τους φοιτητές ούτε να βιαιοπραγήσουμε ούτε να δείρουμε. Πήγαμε για να δώσουμε λύση σε μια κατάσταση. Και αυτό πιστεύω ότι κάναμε. Και νομίζω ότι αυτό ωφέλησε.
Κ.Σ.: Αν μας άφηναν μόνους με την Αστυνομία, θα 'χαμε πολλούς νεκρούς.

«Στο φιλμ έχουν «πειράξει» την ταχύτητα του άρματος! Κάνουν πολιτική!»

Πριν αρχίσει η συνέντευξη είπατε ότι στο γνωστό φιλμάκι η ταχύτητα με την οποία εισβάλλει το τανκ στην πύλη είναι διπλάσια του κανονικού.
Κυριάκος Σταμέλος: Περίπου διπλάσια του κανονικού. Κάνει πολιτική αυτό το φιλμ. Εχει κατατεθεί από εμένα στη δίκη του Πολυτεχνείου ότι το τανκ προχώρησε, ακούμπησε την πόρτα, δεν σταμάτησε τελείως, αλλά τότε μαρσάρισε οριστικώς για να ρίξει την πόρτα. Δεν υπήρχε αυτή η συνεχής κίνησις που βλέπετε. Θα μου πείτε τώρα γιατί τα λέω αυτά. Εκατό τα εκατό είναι πειραγμένη η ταχύτητα του φιλμ και κάνει πολιτική το φιλμ.
Μιχάλης Γουνελάς: Δεν ήταν δυνατό να πέσουμε με ορμή να κάνουμε ζημιά και στο άρμα. Μπορούσε να κάνει ζημιά στα οπτικά επάνω, τα οποία ήτανε πανάκριβα. Δεν είχαμε σκοπό να τα καταστρέψουμε. Γι’ αυτό γύρισα και το πυροβόλο πίσω. Αν βλέπετε, το πυροβόλο ήταν στραμμένο πίσω για να μην πάθει ζημιά. Ακουμπήσαμε και το σπρώξαμε.

«Νεκρούς δεν είχαμε»

Νεκρούς εντός του χώρου του Πολυτεχνείου είχατε;
Κυριάκος Σταμέλος: Κοιτάχτε, νεκρούς δεν είχαμε, πλην έχω μία αμφιβολία διότι, όταν φύγαν όλοι οι φοιτητές, ο υποφαινόμενος και ο κ. Λαλιώτης με όλους τους αξιωματικούς και με τον κ. Γουνελά, μας ζητήσανε να τους πάμε εκεί όπου είναι το νοσοκομείο και όπου είναι ο ραδιοφωνικός σταθμός, πράμα που έγινε. Στο νοσοκομείο λοιπόν, στη γωνία, ήτανε κάτι τυλιγμένο σε μια γωνία, το οποίο θα μπορούσε να 'τανε και πτώμα. Αυτό όμως θα 'ταν οπωσδήποτε κάποιος τραυματίας που ήρθε απέξω.