Σχέδιο διάσωσης και ανάπτυξης της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Είναι γνωστό εδώ και χρόνια ότι η Εθνική Λυρική Σκηνή διέρχεται μια περίοδο κρίσης, οικονομικής και καλλιτεχνικής. Οι πειραματισμοί, το σκόρπισμα των κρατικών κονδυλίων και η νοοτροπία της "μεταποίησης" και "εισαγωγής" παραγωγών έθεσαν την Εθνική Λυρική Σκηνή στο περιθώριο των εγχώριας πολιτιστικής σκηνής και θέτοντας υπό αμφισβήτηση ακόμα και την ίδια την ύπαρξή της.

Ο κ. Ι. Χριστόπουλος, πρόεδρος του Συλλόγου Πρωταγωνιστών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, έκανε την τιμή στο blog μας να δημοσιοποιήσει πρώτο τις χρήσιμες προτάσεις του για το μέλλον του λυρικού θεάτρου στην Ελλάδα καθώς και μια γενναία αποτίμηση των πρακτικών και των προσώπων που την οδήγησαν στην τωρινή, δεινή κατάσταση που αντιμετωπίζει. Δημοσιεύουμε αυτούσια και χωρίς περικοπές την επιστολή του.

Σχέδιο διάσωσης και ανάπτυξης της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Ο νέος Υπουργός Πολιτισμού κ. Πέτρος Γερουλάνος πολύ σύντομα θα κληθεί να πάρει μια απόφαση στρατηγικής επιλογής για το μέλλον της Λυρικής τέχνης στην Ελλάδα.
Θα κληθεί να αποφασίσει αν θα εγκαταλειφτεί η μέχρι σήμερα ακολουθούμενη πολιτική στον τομέα της Λυρικής τέχνης στην πατρίδα μας.
Η πολιτική αυτή χαρακτηρίζεται από μεταπρατική αντίληψη, μαρασμό του εθνικού δημιουργικού δυναμικού, ανατροπή της πεποίθησης ότι ο πολιτισμός είναι αγαθό και αντ΄ αυτού η μετατροπή του σε προϊόν. Συνέπεια αυτής της πολιτικής είναι τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που ήδη αντιμετωπίζει η Ε.Λ.Σ.
Σε κρίσιμες περιόδους η αλήθεια πρέπει λέγεται δυνατά.
Μια μεγάλη αλήθεια που πρέπει να ειπωθεί είναι ότι η περίοδος του κ. Στέφανου Λαζαρίδη καταλυτικά ανέτρεψε την εκπαιδευτική αποστολή του μοναδικού Λυρικού θεάτρου, μετατρέποντας το σε ένα είδος θεατρικού delicatessen.
Απαξιώνοντας την Ε.Λ.Σ. συνεπικουρούμενος από ένα κομμάτι του τύπου, με αποφάσεις του νέκρωσε την εγχώρια παραγωγή, και με τον διορισμό του κ. Ηλία Τζεμπετονίδη στην θέση του Διευθυντή Διανομών άνοιξε την θύρα για να παιχτεί εντός της Ε.Λ.Σ. με βάναυσο τρόπο το παιχνίδι των ξένων καλλιτεχνικών πρακτορείων.
Δυστυχώς και μετά την αποπομπή του κ. Λαζαρίδη τα πράγματα δεν άλλαξαν καθόλου, τουναντίον με την επίφαση μιας καλλιτεχνικής επιτροπής η οποία για έξι μήνες αντικανονικά αναπλήρωνε την κενή θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή, η πολιτική αυτή κατέστη ανεξέλεγκτη. Ο κάθε “πικραμένος” έλεγε τη γνώμη του κι όποιος προλάβαινε επέβαλε το γούστο του.
Οι κύριοι Οδυσσέας Κυριακόπουλος τέως Πρόεδρος του Δ.Σ. και Φώτης Παπαθανασίου τέως Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. λειτούργησαν σαν αερόσακοι προστασίας για την άσκηση αυτής της πολιτικής απέναντι σε κάθε αντίδραση που δημιουργείτο στις τάξεις καλλιτεχνικής κοινότητας και των εργαζομένων του θεάτρου εξ’ αιτίας της.
Μετά το εξάμηνο αυτό διορίστηκε καλλιτεχνικός διευθυντής ο κ. Τζ. Πάκορ.
Είναι γεγονός ότι ο Οδυσσέας Κυριακόπουλος έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο και πίεσε για να γίνει αυτή η επιλογή, πολλοί είπαν ότι με αυτή του την κίνηση γινόταν πανίσχυρος. Δεν είχαν άδικο.
Έτσι για δύο χρόνια περίπου η τετρανδία Κυριακόπουλου, Παπαθανασίου, Τζεμπετονίδη, Πάκορ, ακλουθώντας μια αλλοπρόσαλλη πολιτική έφερε τη Λυρική στη σημερινή κατάσταση.
Οι τρεις με την συνολική αποτυχία να βαραίνει τους ώμους τους, αποχώρησαν με διαφορετικές δικαιολογίες ο καθένας. Παραμένει ο Τζ. Πάκορ, ο οποίος με το βάρος του ελλείμματος έχει δώσει τους τελευταίους μήνες διαφορετικό στίγμα. Όλα αυτά τα ανέφερα μόνο για να αποκατασταθεί η τάξη των πραγμάτων γιατί δυστυχώς πολλές φορές έχουμε τόσο κοντή μνήμη που αγγίζει τα όρια της λοβοτομής.

Το ζητούμενο είναι να αντιληφθούν όλοι ότι η Ε.Λ.Σ. έχει τον σημαντικότερο ρόλο στην Ελληνική κοινωνία ώστε η τέχνη του Λυρικού Θεάτρου να γίνει όλο και για περισσότερους Έλληνες οικία. Αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα είναι ότι το κοινό της Ε.Λ.Σ. τα τρία τελευταία χρόνια μειώθηκε αισθητά, άλλο ένα δείγμα αποτυχίας της πολιτικής που ασκείτο.

Τι πρέπει να γίνει από εδώ και μπρος; Ασφαλώς ενδελεχής έλεγχος για το πως δημιουργήθηκαν τα ελλείμματα, γιατί η πραγματικότητα είναι ότι η Ε.Λ.Σ. ποτέ στην ιστορία της δεν ενισχύθηκε με τόσα χρήματα, τα οποία θα μπορούσαν να αποδώσουν πάρα πολύ. Είναι ενδιαφέρον να ενημερωθεί ο Υπουργός πόσα από τα εκατομμύρια που διετέθησαν αξιοποιήθηκαν για την ουσιαστική ενίσχυση του Θεάτρου. Οι υλικοτεχνικές υποδομές που αφορούν το καλλιτεχνικό έργο δεν βελτιώθηκαν καθόλου, αντιθέτως η κατάσταση είναι χειρότερη σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.
Πολλές φορές μια κρίση αν επιτρέψουμε στην σκέψη μας να ξεφύγει από τις αγκυλώσεις μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά.
Να τι πρέπει να αλλάξει.
Βασική τροχοπέδη ανάπτυξης αποτελεί η απουσία πίστης στο εγχώριο καλλιτεχνικό δυναμικό, κυρίως σ’ ό,τι αφορά τους πρωτογενείς δημιουργικούς τομείς. Δεν θέλουμε να παράγουμε πολιτισμό, μας αρκεί να εισάγουμε. Έχουμε σχεδόν εγκαταλείψει την σπουδαία παρακαταθήκη έργων που μας κληροδότησαν οι Έλληνες συνθέτες του 19ου και 20ου αιώνα. Άγνωστο πως, συμπλεγματικοί παραγοντίσκοι συνεπικουρούμενοι από ανεγκέφαλους μουσικούς για πολλά χρόνια ρίχνουν πολύ νερό στον μύλο της λήθης.
Η Ελληνική οπερέτα πρέπει να αποκτήσει εντός της λυρικής σκηνής ανεξάρτητη και αναβαθμισμένη μόνιμη σκηνή η οποία θα είναι θεσμοθετημένη ώστε να μην εξαρτάται από τις διαθέσεις του κάθε καλλιτεχνικού διευθυντή ή διοικητικού συμβουλίου η δυνατότητα παρουσίασης των έργων της οπερέτας τα οποία είναι το πιο ζωντανό κομμάτι σχέσης του κοινού με την Ελληνική σκηνική μουσική δημιουργία.
Ουσιαστική ανάκαμψη θα έχουμε όταν η αξιοκρατία επέλθει. Είναι γεγονός ότι λόγω της υποκειμενικότητας που αναμφισβήτητα υπάρχει στην κρίση καλλιτεχνών, είναι δύσκολο να διασφαλισθεί αλλά παραμένει το μεγάλο ζητούμενο.
Πως μπορεί να γίνει αυτό; Κατ’ αρχήν με την τοποθέτηση εντίμων ανθρώπων στις διευθυντικές θέσεις.
Μια νέα πρόταση η οποία θα διευκολύνει την σημερινή κατάσταση είναι ο ορισμός τριμελούς επιτροπής η οποία θα απαρτίζεται από ένα μαέστρο, ένα τραγουδιστή και ένα σκηνοθέτη και η οποία θα συνεπικουρεί τον καλλιτεχνικό διευθυντή στις ακροάσεις για τους νέους καλλιτέχνες και όχι μόνο. Έτσι θα δοθεί ένα τέρμα στην εξάρτηση από τα ξένα καλλιτεχνικά πρακτορεία τα οποία τα είχαμε ανάγει ουσιαστικά στο ύψιστο καλλιτεχνικό όργανο αξιολόγησης.
Η επιτροπή αυτή θα συστήνεται από πρόσωπα τα οποία υποχρεωτικώς θα αλλάζουν μετά την πάροδο ενός έτους. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η δυνατότητα να λειτουργεί η επιτροπή σαν παρέα και έτσι θα εξασφαλίζεται πολύ περισσότερο το αδιάβλητο των κρίσεων. Η επιτροπή αυτή θα καταρτίζεται μετά από κλήρωση. Τα ονόματα που θα μπαίνουν στην κληρωτίδα θα προτείνονται από τον καλλιτεχνικό διευθυντή. Όσοι θα συμμετέχουν στην επιτροπή δε θα μπορούν να έχουν δεύτερη θητεία κατά τη θητεία του ίδιου καλλιτεχνικού διευθυντή.
Μια παράμετρος που αγνοείται, είναι η σύνδεση του παραγομένου αγαθού της Ε.Λ.Σ. με την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σίγουρα πρέπει να μελετηθούν όλες οι δυνατότητες που υπάρχουν ώστε η παιδεία να συνδεθεί με την όπερα. Η Ελληνική περιφέρεια είναι ξεχασμένη από τα σχέδια των καλλιτεχνικών διοικήσεων της Ε.Λ.Σ. Κι όμως όσοι πραγματικά αντιλαμβάνονται τις ανάγκες της κοινωνίας θα έπρεπε να δίνουν τεράστια έμφαση στην εμπέδωση της σχέσης μεταξύ Ε.Λ.Σ. και περιφέρειας. Οι Φαραωνικού τύπου παραγωγές όπως ο Τανχώϋζερ επί παραδείγματι, με μηδενικό πολλαπλασιαστή αναπτυξιακής προοπτικής για το μελόδραμα, επιβεβαιώνουν την μούχλα που υπάρχει στα μυαλά όσων έδρασαν με εντελώς επαρχιώτικη αντίληψη όλα αυτά τα χρόνια, με σκοπό όχι την ανάπτυξη και εξάπλωση της όπερας στην πατρίδα μας, αλλά την ικανοποίηση του γούστου τους στην καλλίτερη περίπτωση ή την εξυπηρέτηση προσωπικών επιδιώξεων.
Αν ο Τανχώϋζερ στοίχισε πάνω από 1.000.000 ευρώ, με τα χρήματα αυτά πόσες περιοδείες της Ε.Λ.Σ. θα μπορούσαν να γίνουν εκτός Αθηνών και πόσες θετικές παραμέτρους θα δημιουργούσαμε πολλαπλάσιες των χρημάτων που ξοδέψαμε, από τις οικονομικές μέχρι τις αμιγώς καλλιτεχνικές;
Ήρθε η ώρα να εγκαταλείψουμε τα πανάκριβα οράματα των ιδιοτελών “χομπιστών” και να δουλέψουμε σοβαρά πάνω στα πραγματικά δεδομένα, με ρεαλισμό και πατριωτισμό. Άλλωστε το χρήμα του Έλληνα φορολογούμενου εντός της τεράστιας οικονομικής κρίσης που περνά η χώρα μας, πρέπει να το διαχειριστούμε με ιερό σεβασμό, αν θέλουμε να το έχουμε...

Γιάννης Χριστόπουλος, Πρόεδρος του Συλλόγου Πρωταγωνιστών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής