Κάποιος επιτέλους να μιλήσει για το καλό...

«Kείνοι που επράξαν το κακό - τους πήρε μαύρο σύγνεφο
Ζωή δεν είχαν πίσω τους μ’ έλατα και με κρύα νερά
M’ αρνί, κρασί και τουφεκιά, βέργα και κληματόσταυρο
Παππού δεν είχαν από δρυ κι απ’ οργισμένον άνεμο
Στο καραούλι δεκαοχτώ μερόνυχτα
Mε πικραμένα μάτια·
Τους πήρε μαύρο σύγνεφο - δεν είχαν πίσω τους αυτοί
Θειο μπουρλοτιέρη, πατέρα γεμιτζή
Mάνα που να ’χει σφάξει με τα χέρια της
Ή μάνα μάνας που με το βυζί γυμνό
Xορεύοντας να ’χει δοθεί στη λευτεριά του Χάρου!»
Οδυσσέας Ελύτης, «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» (από το ΙΑ).

Οι ποιητές είναι οι αληθινοί νομοθέτες του μέλλοντος καιρού. Κάτι κάνουν, κάπως σκέφτονται, με κάποιον τρόπο ενώνουν το νου με την καρδιά και την ψυχή τους ώστε να δέχονται τα αληθή μηνύματα του Θεού δίχως την παρεμβολή του φόβου ή της τέλειας ανοησίας του εγωισμού.
Ο Ελύτης, που δεν έχει χρείαν συστάσεων, σ' αυτό το σημείο της δημιουργίας του ταίριασε την έννοια της παράδοσης με την αρετή, το αγαθό, το καλό. Πόσο εύστοχη παρατήρηση που μένει ασχολίαστη! Ο χαμένος ανθυπολοχαγός της Αλβανίας είναι ένα ποίημα που κλείνει με τον θάνατο, την Ελευθερία και την Ανάσταση – μια γιορτή που πάντα πλησιάζει για τους καθαρούς στην καρδιά. Ο ανθυπολοχαγός στην περιπέτειά του νιώθει την θλίψη που υπάρχει, έρχεται και καλπάζει προς το μέρος του με το μαύρο άτι της απώλειας. Αλλά εκείνος δεν νοιάζεται τόσο επειδή, όπως λέει και ο ποιητής έχει μεγάλα μάτια «όπου χώρεσε η ζωή τόσο βαθιά, που πια να μην μπορεί να βγει ποτέ της!» Γεμάτο με χαρά και καλοσύνη είναι αυτό το μπουκέτο λέξεων που μοσχοβολάει ελληνικότητα και αγώνα. Γεμάτο αισιοδοξία και αψήφισμα του σκότους. Όπως και να το δεις, το «άσμα ηρωικό και πένθιμο» είναι μια χαρμόσυνη είδηση, πολύ πιο σημαντική από τα τετριμμένα γαβγίσματα που αναπαράγουν την αίσθηση της κατήφειας και της συμφοράς.

Προγονική μνήμη

Ένα από τα κατορθώματα του Ελύτη, στο συγκεκριμένο έργο του, είναι πως παρουσιάζει την ιδανική θανή για Έλληνα, για άνθρωπο. Να χάνεται μέσα στην κάψα ενός αγώνα ιερού και η ζωή του, τα βιώματα, η προγονική μνήμη, οι μυρωδιές, οι οπτασίες και τα αγγίγματά του να έχουν γίνει ένα με την πατρίδα του. Εν το παν... Ποιος νέος θα διαβάσει αυτές τις λέξεις, έτσι όπως είναι συναρμοσμένες και τέλειες στην τάξη και την αισθητική, και δεν θα ζηλέψει -μέσα στον κολοφώνα της ορμής του- τούτο το φινάλε; Έτσι είναι. Το τέλος ορίζει το ενδιάμεσο, αυτό που μεσολαβεί ανάμεσα στο λίκνο και τον τύμβο. Η ύψιστη προσφορά για την πατρίδα, ένα σφριγηλό κορμί που σφύζει από πόθους κι όνειρα κι ετοιμάζεται να παραδοθεί στη γη, αστράφτει από το χαμόγελο της χαράς. Θάνατος σμιλεμένος με αιώνια ζωή. Όλα με νόημα και μέτρο. Ως μέτρο νοείται ο τόπος και οι άνθρωποι που πάλεψαν για την Ελευθερία του. Ούτε πανικός, ούτε καταστροφολογία, ούτε μεμψιμοιρία και οιμωγές σαν εκείνες των αρχαίων Αθηναίων που παρακολούθησαν το «Μιλήτου Άλωσις». Μόνο έτσι μπορεί να μιλήσει κάποιος για το «χειρότερο», την απώλεια της ζωής. Ολιστικά. Αν επιμερίσεις το κακό και αρχίσεις να το πολλαπλασιάζεις σαν την αμοιβάδα που διασπάται ξανά και ξανά, όλα κατρακυλούν προς τα κάτω και φρένο δεν θα μπορεί να μπει στην κατηφόρα.

Χαρτογιακάδες

Τα ΜΜΕ συνήθως πράττουν ακριβώς τα αντίθετα από την ελληνική γραμμή πάνω στην οποία βάδισε ο Ελύτης. Τεμαχίζουν την πραγματικότητα και από το σύνολό της «φωτίζουν» τις σκιές. Τις πιο ανήλιαγες και μουχλιασμένες πτυχές μιας πραγματικότητας που είναι δώρο αλλά και έπαθλο μαζί (για όποιον παλεύει αδιάκοπα). Την παράδοση την έχουν λησμονήσει γιατί δεν τους συμφέρει. Φόβητρο είναι όποιος έχει ζωή πίσω του μ’ έλατα και με κρύα νερά, μ’ αρνί, κρασί και τουφεκιά, βέργα και κληματόσταυρο και παππού από δρυ κι απ’ οργισμένον άνεμο. Μα είναι δυνατόν; Πώς μπορείς να σπείρεις και ν' αβγατίσεις ραγιαδισμό όταν θα μιλάς για το '21; Πώς θα παράξεις ανθρωπάκια άμα σε όλους δείχνεις τους τιτάνες που περάσαν;
Πώς θα σε κουλαντρίζουν ξένοι χαρτογιακάδες αν ξέρεις ότι έχεις θειο μπουρλοτιέρη και πατέρα γεμιτζή; Έτσι ριζώνει το κακό. Αποσιωπώντας όσα υπάρχουν από τα καλά, για να μας πάρουν όλους τα μαύρα σύγνεφα.