Ο δυτικός ορθολογισμός ως κενό

«Ο δυτικός πολιτισμός παράγει, αιώνες τώρα, άλλο τύπο ανθρώπου και κοινωνίας, εξορίζοντας το υπερβατικό από την ενδοκοσμική πραγματικότητα και δίνοντας προτεραιότητα στο άτομο-εξάρτημα της πολιτειακής μηχανής». 
Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Μεταλληνός, «Γράμματα Σπουδάσματα», εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», σελ. 140.

Και μόνο η συμπαθής όψη, η μειλίχια έκφραση, η ηδεία απολυτότητα των σκέψεων του πατρός Μεταλληνού, αρκεί να πείσει έναν πιστό Χριστιανό για το ακριβές των επιχειρημάτων του. Δεν χρειάζεται να ανατρέξει ο Ορθόδοξος στην ίδια τη ζωή του ώστε να αποφανθεί αν ο λεγόμενος δυτικός πολιτισμός έχει αυξήσει τα επίπεδα της ευδαιμονίας του ή αν τα έχει σχεδόν μηδενίσει. Δεν απαιτείται η σύγκριση των συναισθημάτων της εποχής του iPad και του φορητού τηλεφώνου με οθόνη αφής με τα βιώματα παρελθουσών δεκαετιών για να καταλάβει ο Έλληνας Ορθόδοξος ότι από το σήμερα κάτι... λείπει.
Φυσικά, σε έναν ορθολογιστή, που έχει μάθει να σκέφτεται, να
σχετίζεται και να επικοινωνεί «καρτεσιανά», όλα τα παραπάνω δεν μπορούν να τον... συγκινήσουν. Άλλωστε σχεδόν τίποτα δεν μπορεί να αναδεύσει τα στάσιμα εσωτερικά ύδατά του εκτός από την ύλη, την επιδίωξη της ύλης και την ηδονή της απόλαυσής της.
Οι σχολαστικιστές και ειδικά όσοι καταπονούν την ψυχή τους με όλες τις εκδοχές της νεωτερικότητας είναι προσηλωμένοι σε ό,τι μετριέται, επαναλαμβάνεται σαν πείραμα και αποδεικνύεται. Το σκεπτικό των ιερωμένων δεν τους απασχολεί. Αν άκουγαν παρόμοια επιχειρηματολογία από εγνωσμένου κύρους θετικό επιστήμονα, ίσως να κλονίζονταν.

Μετριέται η αγάπη;

Για να πετύχουμε, λοιπόν, ικανό «κλονισμό» στην αυτοπεποίθηση των ανθρώπων που λογίζουν και υπολογίζουν τον κόσμο με τη μονότονη σιγουριά μιας... ζυγαριάς θα αξιοποιηθούν κάποιες φράσεις από τη διάλεξη του Δρ Μάνου Δανέζη στο Ίδρυμα Πασσά (έλαβε χώρα την Παρασκευή 27 Ιουνίου 2014 στην Αθήνα), με θέμα: «Κοσμολογία και η Ηθική του Δημόκριτου»:
«Ο πολιτισμός που διαπερνά σήμερα την κοινωνία, την καθημερινή μας ζωή είναι ο ορθολογισμός. Όταν ο μέσος άνθρωπος λέει ότι είναι ορθολογιστής, το θεωρεί πάρα πολύ καλό. Στον ορθολογισμό για να γίνει αποδεκτό ως λογικό και ως υπάρχον ένα γεγονός θα πρέπει να αποδεικνύεται πειραματικά και συγχρόνως να υπόκειται σε μέτρηση μέσω οργάνων. Αν κάτι γύρω μας δεν μπορεί να μετρηθεί με όργανα, αυτό δεν είναι αποδεκτό. Το δεύτερο που ζητάει αυτός ο ορθολογισμός είναι ότι όλα τα γεγονότα που μπορώ να μετρήσω με όργανα, θα πρέπει να συγκρίνονται και μεταξύ τους, δηλαδή να έχουν κοινή μονάδα μέτρησης. Αυτός ο πολιτισμός από τη φύση του και τη φιλοσοφία του, που θέλει απόδειξη και μέτρηση του ποσού, μέσω μετρητικών μηχανών, πώς θα μετρήσει την αγάπη; Πώς θα μετρήσει τη δικαιοσύνη; Άρα ο δυτικός, ο αγγλοσαξωνικός ορθολογισμός, δεν περιέχει μέσα του αξίες. Θεωρεί ότι δεν υπάρχουν γιατί δεν μπορούν να μετρηθούν».
Αυτό κι αν είναι έκπληξη! Ένας επίκουρος καθηγητής Αστροφυσικής, στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με πάμπολλες δημοσιεύσεις, διεθνή αναγνώριση και εξαιρετικό ερευνητικό έργο να κάνει μια τόσο σφοδρή, έξυπνη και δομική επίθεση στον δυτικό ορθολογισμό! Ο Δρ Δανέζης είναι γνωστός στο πανελλήνιο από «Το Σύμπαν που αγάπησα», την θρυλική εκπομπή που προβλήθηκε στην ΕΤ3 (σε 110 ημίωρα επεισόδια) την οποία παρουσίαζε μαζί με τον Δρ Ε. Θεοδοσίου.
Η οπτική του Δρ Δανέζη, του θετικού επιστήμονα και η θέαση του ιερέα του π. Μεταλληνού, τέμνονται στο τώρα. Καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα, από διαφορετικούς δρόμους και μεθοδολογικές προσεγγίσεις.
Τα κείμενα, οι λέξεις, οι ιδέες τους δεν θα είχαν καμία αξία αν δεν περιέγραφαν την στυφή γεύση της έλλειψης νοήματος, το οποίο χαρακτηρίζει τη Βαβέλ που οικοδομούν συστηματικά όλης της γης οι γκρίζοι, οι ανέμπνευστοι.
Η Δύση σταδιακά ηττάται από την Ανατολή επειδή έκοψε τον ομφάλιο λώρο της με τον Θεό. Εναντιώθηκε σε κάθε αξία, γκρέμισε από το βάθρο τους τα ιδανικά και στη θέση τους άφησε λέξεις κούφιες από περιεχόμενο καθώς και ακάλυπτες επιταγές συλλογικής «σωτηρίας» διά των... αριθμών.
Εκεί όπου χάσκει και πονάει η πληγή του κενού, υπάρχει η εστία της δυνάμεως της πατρίδας μας. Εδώ συναντήθηκε ο Ελληνικός Λόγος με την Χριστιανική Αγάπη. Η γη και ο ουρανός. Το πεπερασμένο και το άπειρο. Εμείς, ως παιδιά του χάους και της τάξης μπορούμε να επαναπροσδιορίσουμε την κυρίαρχη πνευματική πρόταση της εποχής μας. Αν αποτύχουμε, θα αποτύχει και ο κόσμος μαζί μας.