Τί ἔλεγε ὁ Πυθαγόρας γιά τά ζῶα καί τόν σεβασμό σέ αὐτά

«Ὁ  Ἄργος ἀναγνωρίζει τον Ὀδυσσέα». Ἔργο του Ὁλλανδοῦ ζωγράφου TheodorvanThulden (1606–1669).

«Μὲ αὐτὸ τον τρόπο ἔζησε καὶ ἐκεῖνος, ἀποφεύγοντας νὰ τρέφεται μὲ ζῶα καὶ προσκυνώντας ἀναίμακτους βωμούς, προσπαθώντας νὰ ἀποτρέψει καὶ τους ἄλλους ἀπὸ τὸν φόνο συγγενικῶν μὲ μας ζώων καὶ σωφρονίζοντας μᾶλλον τὰ ἄγρια ζῶα καὶ ἡμερώνοντάς τα μὲ λόγια καὶ ἔργα, χωρὶς νὰ τα βλάπτει μὲ τιμωρίες. Ἐπίσης διέταξε τοὺς πολιτικοὺς ποὺ ἔγραφαν τους νόμους νὰ ἀπέχουν ἀπὸ τα ἔμψυχα, ἐπειδὴ αὐτοὶ ποὺ θέλουν νὰ ἐφαρμόζουν το δίκαιο μέχρις ἐσχάτων δὲν θὰ ἔπρεπε βέβαια νὰ ἀδικοῦν τὰ συγγενικὰ ζῶα. Διότι, πὼς θὰ μποροῦσαν νὰ πείσουν τους ἄλλους πὼς εἶναι δίκαιοι, ἂν οἱ ἴδιοι ἦταν κυριευμένοι ἀπὸ πλεονεξία;»

Ἰαμβλίχου «Περὶ του Πυθαγορείου Βίου», Προσωκρατικοί, Πέμπτος τόμος, ἐκδόσεις Κάκτος, σελ. 186-187

Τὸ αἷμα φέρνει αἷμα σὲ κάθε περίπτωση. Εἴτε εἶναι ἀνθρώπινο εἴτε ζώου, ὁ φόνος εἶναι φόνος. Ὁ πανεπιστήμονας καὶ φιλόσοφος Πυθαγόρας (570 π.Χ. - 495 π.Χ.) δὲν ἀντιμετώπιζε «ἐργαλειακὰ» το ζωικὸ βασίλειο. Δὲν θεωροῦσε ὅτι τὰ ζῶα εἶναι ἔνσαρκες μηχανές, σχεδιασμένες γιὰ νὰ ὑπηρετοῦν τὶς ἀνθρώπινες ἀνάγκες. Ἡ ἀντίληψὴ του γιὰ τη φύση καὶ τὸν κόσμο δὲν
τοῦ ἐπέτρεπε τόσο μεγάλη ἀστοχία. Δὲν ἤθελε κἂν νὰ συμμετέχει ἢ νὰ πραγματοποιεῖ ὁ ἴδιος αἱματηρὲς θυσίες καὶ στὸν ἐσωτερικὸ κύκλο των μαθητῶν του δὲν ἐπέτρεπε την κατανάλωση ἐμψύχων. Ἡ καθαρότητα του νοῦ προϋπόθετε καθαρότητα καὶ στὴν διατροφὴ καὶ ἡ βορὰ ὄντων θανατωμένων ἀπὸ τον ἄνθρωπο θεωρεῖτο ἀπὸ τους πυθαγορείους ἀκάθαρτη συνήθεια. 
Ὁ Πυθαγόρας θεωροῦσε ὅτι το εἶδος μας, κατὰ τη διάρκεια τοῦ περάσματὸς του ἀπὸ τη γήινη σφαῖρα θὰ ἔπρεπε, γιὰ πάμπολλους λόγους, νὰ ἀποφεύγει τὴν αἱματοχυσία. Ὁ ἴδιος, ὡς ὄφειλε, ἦταν το ζωντανὸ παράδειγμα της ἀξίας των ἰδεῶν του. Ἐφάρμοζε κατὰ γράμμα ὅσα πρότεινε στοὺς ἄλλους. Ἡ ἐναρμόνισή του μὲ τὴν συχνότητα της θείας οὐσίας καὶ ἡ συνειδητὴ ἐξομοίωση του μὲ το ἀγαθὸν τὸν ὁδήγησαν στὴν γνώση του ἑαυτοῦ καὶ στὴν ὀρθὴ ἑρμηνεία των φαινομένων ποὺ ἐκδηλώνονται στὸν κόσμο μας. Ὀρθὴ σκέψη δίχως ορθοπραξία εἶναι σχῆμα ὀξύμωρο. Στὴν πυθαγόρειο κοσμοθέαση δοξάζεται ἡ ὕπαρξη ὅλων των ὄντων καὶ τιμᾶται τὸ δικαίωμα ἀνθρώπων καὶ ζώων στὴ ζωὴ ἀλλὰ καὶ την ἀξιοπρέπεια. 

Πυθαγορικό «σύνταγμα»

«Ὁ πολιτισμὸς μας εἶναι προηγμένος». Αὐτὸ συνηθίζουμε νὰ λέμε ἀλαζονικὰ καὶ αὐτὸ κομπάζουμε παράγοντας μεγάλες δόσεις τραγικῆς εἰρωνείας. Κι ἐμεῖς οἱ «προηγμένοι» εἴμαστε ἀπόλυτα ἐξοικειωμένοι μὲ την μαζική, βιομηχανικοῦ τύπου ἀφαίρεση ζωῶν γιὰ την τροφὴ μας. Ἐμεῖς οἱ «ἐξελιγμένοι» πιθανότατα κρίνουμε ὡς ματαιοπονία την ἀπόπειρα «σωφρονισμοῦ» των ζώων μὲ ἔργα ἀλλὰ καὶ μὲ λόγια(!), ὅπως πρότεινε ὁ Σάμιος πρόγονός μας. Η «πρόοδός» μας, ὅπως ἀποδεικνύουν πλεῖστα ἐκ των πεπραγμένων μας, δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἀξιοθρήνητος πρωτογονισμός. 
Ἡ ὑπόδειξη του Πυθαγόρα πρὸς τους πολιτικοὺς νὰ μὴν ἀδικοῦν τα ζῶα δὲν ἦταν ἕνας κενὸς λόγος ποῦ ἐκτοξεύθηκε γιὰ νὰ ἐντυπωσιάσει τους πάντες πλὴν τῶν πολιτικῶν. Ὁ Πυθαγόρας, οὐσιαστικά, χάραξε μακρόπνοη πολιτικὴ στὴν Κάτω Ἰταλία, την Μεγάλη Ἑλλάδα. Στὸν Κρότωνα ἤρκεσε μία ὁμιλία του στὸ συνέδριο «των χιλίων» (σ.σ.: σῶμα ποῦ ἀποφαινόταν σὲ πολιτικὰ ζητήματα καὶ δικαστικὲς ὑποθέσεις) γιὰ νὰ μεταβληθεῖ ἡ λειτουργία τῆς τοπικῆς κοινωνίας! Οἱ Κροτωνιάτες ἀκούγοντας σὲ μία ὁμιλία τὶς παραινέσεις τοῦ μεγάλου μύστη τῆς ἀρχαιότητας ἔδιωξαν τὶς παλλακίδες τους, ἔχτισαν ἱερὸ των Μουσῶν, ὅπως τοὺς προέτρεψε καὶ τὸν παρακάλεσαν μὲ λόγο νὰ νουθετήσει τους νέους καὶ τὶς γυναῖκες της πόλεως. 
Γιὰ ἕνα ἀρκετὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα, ὁ ἄγραφος καταστατικὸς χάρτης μεγάλου τμήματος της Κάτω Ἰταλίας, εἶχε συνταχθεῖ ἀπὸ τους μαθητὲς καὶ τους ὀπαδοὺς τοῦ φιλοσόφου καὶ ὁ καθημερινὸς βίος των πολιτῶν δὲν ἀπεῖχε πολὺ ἀπὸ ἐκείνον στὸ «ὁμακοεῖο», στὴν ἐσωτερικὴ μυητικὴ σχολὴ ὅπου διδασκόταν ὁ πυθαγορισμὸς ἀπὸ τον ἴδιο τὸν ἱδρυτὴ του.
Οἱ πολιτικοὶ πρέπει νὰ ἐκπέμπουν διαρκῶς τὸ μήνυμα πρὸς την κοινωνία ὅτι εἶναι δίκαιοι καὶ ἀπέχουν ἀπὸ την πλεονεξία. Ὁ τρόπος τῆς ἀπόδειξης αὐτοῦ τοῦ ἰσχυρισμοῦ εἶναι ἡ ζωὴ τους, ποὺ κρίνεται σὲ κάθε της λεπτομέρεια. Ἀπὸ τὶς διατροφικὲς συνήθειες καὶ τη συμπεριφορὰ μέχρι τὶς ἀποφάσεις ποὺ ἐπηρεάζουν τὸ συλλογικὸ βίο. 
Καί, φυσικά, ἐπίκεντρο κάθε ὑγιοῦς πνευματικοῦ, πολιτικοῦ καὶ κοινωνικοῦ χώρου εἶναι ἡ ἀξία της ζωῆς. Ἡ ἔλλειψη σεβασμοῦ πρὸς αὐτὴν ἀποδεικνύει ἀσθένεια.