Ἔθνος σημαίνει κοινό πεπρωμένο

1. Ἡ «κοιλάδα τῶν πεσόντων». Μνημεῖο γιά ὅλους τούς νεκρούς τοῦ Ἱσπανικοῦ  Ἐμφυλίου.
2. Ὁ Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντέ Ριβέρα. 3. Το ἐξώφυλλο τοῦ βιβλίου τοῦ Χ. Γούδη.

«Τί, λοιπόν, μπορεῖ νά κάνει κανείς γιά νά ξαναδώσει ζωή στόν πατριωτισμό τῶν μεγάλων ἑτερογενῶν μονάδων; Τίποτε δέν θά ἐξυπηρετοῦσε καλύτερα ἀπό μία ἀναθεώρηση τῆς ἔννοιας τοῦ ἔθνους ξεκινώντας ἀπό διαφορετικά σημεῖα ἀναφοράς. Μέσα σέ ἕνα τέτοιο πλαίσιο μποροῦμε νά ὁδηγηθοῦμε ἀπό ὅσα ἔχουν λεχθεῖ γιά τήν διαφορά μεταξύ ἀτόμων καί προσώπων. Ὅπως ἀκριβῶς τό πρόσωπο δέν εἶναι παρά τό ἄτομο ἰδωμένο σέ σχέση μέ τήν κοινωνία, τό ἔθνος δέν εἶναι παρά ὁ λαός ἰδωμένος σέ σχέση μέ τήν οἰκουμενικότητα. 

Κάποιος δέν εἶναι πρόσωπο ἐπειδή εἶναι ξανθός ἤ μελαχρινός, ψηλός ἤ κοντός, μιλάει τή μία γλώσσα ἤ τήν ἄλλη, ἀλλά εἶναι πρόσωπο λόγω τῶν προσδιορισμένων κοινωνικῶν του σχέσεων. Κάποιος τότε μόνο εἶναι πρόσωπο, ὅταν δέν εἶναι μόνο αὐτός, ἀλλά καί ταυτόχρονα καί ἕνας “ἄλλος”. Με ἄλλα λόγια, βρίσκεται σέ ἀντίθεση μέ ἄλλους, ἕνας πιθανός χρεώστης ἤ ὀφειλέτης σέ σχέση μέ ἄλλους.[…] 

Ἡ προσωπικότητα λοιπόν δέν καθορίζεται ἐκ τῶν ἔσω, μέ τή λογική μίας συνάθροισης κυττάρων, ἀλλά ἐκ τῶν ἔξω, μέ τή λογική συγκεκριμένων σχέσεων. Κατ’ ἀνάλογο τρόπο, ἕνας λαός δέν εἶναι ἔθνος λόγω κάποιας φυσικῆς ἰδιότητας ἤ κάποιας τοπικῆς χρώσεως ἤ γεύσεως, ἀλλά διότι εἶναι
ἕνας “ἄλλος” μέ οἰκουμενικούς ὄρους. 

Δηλαδή, διότι τό πεπρωμένο του δέν εἶναι αὐτό τῶν ἄλλων ἐθνῶν. Ἔτσι, δέν ἀπαρτίζει κάθε λαός καί ἕνα ἔθνος, οὔτε ὅλες οἱ ὁμάδες λαῶν, ἀλλά μόνο ἐκεῖνοι πού ὑπηρετοῦν ἕναν συγκεκριμένο προορισμό (πεπρωμένο) μέ οἰκουμενικούς ὄρους».
Χοσέ Ἀντόνιο Πρίμο ντέ Ριβέρα, «Σκέψεις γιά τόν Ἐθνικισμό». Ἀπό τό βιβλίο τοῦ Χρίστου Γούδη «Ἀλλοῦ καί Κάπως - Ἡ “καθ’ἡμᾶς” Δεξιά», ἐκδόσεις Patria, Ἀθήνα 2009, σελ. 194.

Ὁ Χοσέ Ἀντόνιο Πρίμο ντέ Ριβέρα (1903-1936) εἶναι ὁ ἀδιαμφισβήτητος ἰδεολογικός ἡγέτης τῆς παραδοσιακῆς παράταξης τῆς Ἱσπανίας (της Δεξιᾶς συμπεριλαμβανομένης). Την περίοδο πού προηγήθηκε τοῦ Ἱσπανικοῦ Ἐμφυλίου καί τῆς διακυβέρνησης Φράνκο, ὁ Χοσέ Ἀντόνιο (οι Ἱσπανοί τόν ἀποκαλοῦσαν μέ τό μικρό ὄνομά του, λόγω τῆς οἰκειότητας καί τῆς ἀγάπης πού ένιωθαν πρός τό πρόσωπό του) διέπρεψε ὡς ὁ βασικός διανοούμενος τῆς Δεξιᾶς. Το 1933 ἵδρυσε τήν Ἱσπανική Φάλαγγα, ἡ ὁποία τό 1934 πολέμησε σκληρά ἐναντίον τῶν αναρχοαριστερῶν, ὅταν ἐξεγέρθηκαν ἐναντίον τῆς νόμιμης δεξιᾶς κυβέρνησης. Τό 1936, ἡ Ἀριστερά ἀνέλαβε τή διακυβέρνηση στήν Ἱσπανία, κήρυξε παράνομη τή Φάλαγγα καί ἔκλεισε τόν Χοσέ Ἀντόνιο στίς φυλακές τοῦ Ἀλικάντε μέ τήν κατηγορία τῆς παράνομης ὁπλοκατοχῆς. 

Ὅταν ξέσπασε ὁ ἐμφύλιος, οἱ δεσμῶτες του ἀποφάσισαν νά τόν ἐκτελέσουν, φοβούμενοι τήν κινηματική ἰσχύ ποῦ εἶχε ὁποιαδήποτε δήλωση του ἤ πράξη του, ἀλλά καί γιά λόγους ἀντεκδίκησης. Στίς 20 Νοεμβρίου 1936, ὁ Χοσέ Ἀντόνιο Πρίμο ντέ Ριβέρα φωνάζει τά τελευταία λόγια του μπροστά στό ἐκτελεστικό ἀπόσπασμα: «Θά μᾶς ἐπιβραβεύσει ὁ Θεός. Ζήτω ἡ Ἱσπανία!»

Ἡ ἀνάλυση αὐτοῦ τοῦ ἥρωα-στοχαστῆ γιά τό ἐθνικό ζήτημα καί τήν αἴσθηση κοινοῦ στόχου, πεπρωμένου καί διαφορετικότητας ἀπό τά ἄλλα σύνολα πού πρέπει νά ἔχουν τά ἔθνη εἶναι μία ἀπό τίς πιό συμπαγεῖς πού ἔχουν γραφτεῖ μέχρι σήμερα καί ἀντικρούει πειστικά τίς σοφιστικές ἀκροβασίες πού εἰσηγοῦνται οἱ ὀπαδοί τῆς δικαιωματοκρατίας. Ὁ Χοσέ Ἀντόνιο τοποθετεῖ τήν πολιτική τῶν διακρίσεων στό κέντρο τοῦ πνευματικοῦ βίου ἑνός συνόλου. Ἡ διάκριση αὐτή, ὅμως, δέν εἶναι ἡ ἀδικία μέ τήν ὁποία ταυτίζουν οἱ ἀποδομητές τή διάκριση. Εἶναι ἡ ἱκανότητα τοῦ ξεδιαλέγματος τοῦ καλοῦ ἀπό τό κακό, τοῦ οἰκείου ἀπό τό ἀλλότριον, τοῦ δέοντος ἀπό τό ἀνεπίτρεπτο.

Δέν ὑπάρχει πρόσωπο, ἄν δέν εἶναι ἐφικτό τό ξεχώρισμά του ἀπό τούς ἄλλους. Δέν ὑπάρχει «ἐγώ» δίχως τόν ἄλλον. Ἔτσι, δέν ἀνήκουν σέ κάποιο ἔθνος ὅσοι δέν συμμερίζονται τήν σμιλεμένη ἀπό τόν χρόνο, τόν πολιτισμό καί τίς κοινές ἐμπειρίες στοχοθεσία: νά πάρουμε τήν Πόλη. Νά νικήσουμε τούς Τούρκους. Νά λάμψει ξανά ὁ Ἑλληνισμός. Νά δημιουργήσουμε ἀξιοζήλευτο, φωτοδότη πολιτισμό. Αὐτά μᾶς ξεχωρίζουν καί μᾶς ἑνώνουν στό ἑλληνικό σπίτι. Ὄχι τά τρυσίβια παιχνίδια τῆς πολιτικῆς σκοπιμότητας, πού ἀπονέμουν ἐθνικότητες, ὑπηκοότητες, ἰθαγένειες καί σημαῖες κατά κει ποῦ φυσάει ὁ ἀέρας τῶν οἰκονομικῶν συμφερόντων τους. 

Κομμάτι τοῦ ἔθνους εἶναι καθένας πού συμμετέχει στό ὄνειρο τῆς συλλογικῆς ψυχῆς καί νιώθει ὅτι δέν μπορεῖ, οὔτε θά μπορέσει ποτέ νά ἀνήκει ὁπουδήποτε ἀλλοῦ. Ὁ Χοσέ Ἀντόνιο Πρίμο ντέ Ριβέρα δηλώνει πάντοτε «παρών!», διά τῶν συναγωνιστῶν του, στόν ἀγώνα γιά τό δικό του ἔθνος.