Ἔρωτας: τό πεδίον τῶν τραγικῶν

«Ὁ Ἔρως καί ἡ Κόρη». Πίνακας τοῦ Ἄγγλου ζωγράφου 

John Roddam Spencer Stanhope (1829-1908).

Ἀρέσει δέν ἀρέσει, εἶναι ἡ ἡμέρα τῶν ἐρωτευμένων. Καί σ’ αὐτούς ἀφιερώνονται κάποιες σκέψεις τῶν μεγίστων τοῦ ἑλληνικοῦ δράματος.

Αἰσχύλος, Σοφοκλῆς, Εὐριπίδης. Ἐπίσημοι ἀντιπρόσωποι τῶν Μουσῶν στήν γῆ τῶν θνητῶν. Ἀνέλυσαν τά ἀνθρώπινα καί ἑρμήνευσαν τά θεία μέ τρόπο πού δέν μπορεῖ νά ἀντιγραφεῖ. Ἀσχολήθηκαν, φυσικά, καί μέ τόν Ἔρωτα. Ἀκολουθοῦν μερικά ἐνδεικτικά αποσπάσματα*.
Στήν τραγωδία «Χοηφόροι» τοῦ Αἰσχύλου διαβάζουμε (στ. 594-601) γιά τήν φοβερή ἐρωτική μανία τοῦ θηλυκοῦ, ὅταν χάσει τόν ἔλεγχο καί φτάσει στά ὅρια τοῦ φόνου. Ὁ χορός ἀποφαίνεται: «Μά ποιός μπορεῖ νά πεῖ τήν τόλμή τήν ἀπεριόριστη τ’ ἀνθρώπου καί τίς παράφορες ἀγάπες γυναικῶν ξέφρενιασμένων, ἀγάπες πού πάντα φέρνουν τήν
καταστροφή∙ τῶν ζευγαριῶν τήν ἕνωση παράνομα τήν καταστρέφει ἕνας ἔρωτας τόσο ἀκράτητος, ὅσο σέ ζῶο θηλυκό».
Ὁ Σοφοκλῆς στήν «Ἀντιγόνη» του μᾶς ἔχει χαρίσει ἕναν ἀπό τούς πιό γνωστούς καί πολυακουσμένους ὕμνους στόν ἔρωτα (στ.781-800). Ὁ Χορός, ὡς συνήθως, ἀναλαμβάνει τόν ρόλο τοῦ ὑμνωδού: «Ἔρωτα ἀνίκητε στή μάχη. Ἔρωτα πού σκλαβώνεις ἐκείνους ποῦ χτυπᾶς, σύ πού ξενυχτᾶς στά τρυφερά τά μάγουλα τῆς κόρης, σύ πού γυρνᾶς στίς θάλασσες καί στίς ἀγροτικές καλύβες καί σένα δέν μπορεῖ κανείς, μήτε θεός μήτ’ ἄνθρωπος ἐφήμερος νά σέ ξεφύγει, κι αὐτός πού σ’ ἔχει καταντᾶ τρελός. Ἐσύ κι αὐτῶν τῶν δικαίων τά μυαλά τά παρασύρεις σέ ἀδικίες γιά τήν καταστροφή τους. Ἐσύ κι αὐτή τήν ἔχτρα ἔχεις ἀνάψει σέ συγγενεῖς ανθρώπους∙ καί νικᾶ ὁ πόθος γιά τά μάτια τῆς πολυπόθητης νύφης, καί στέκεται κοντά στούς μεγάλους νόμους τοῦ κόσμου∙ γιατί τούς ἐμπαίζει ὅλους ἀνίκητη ἡ θεά Ἀφροδίτη».
Στόν «Ἱππόλυτο» τοῦ Εὐριπίδη διαβάζουμε (στ.525-534): «Ἔρωτα, Ἔρωτα ποῦ μέσα ἀπό τά μάτια ὅσων κατά πάνω τούς θά ὁρμήσεις, στάλα - στάλα ρίχνεις τον πόθο στην ψυχή τους καί γλυκειά ἐκεί τούς μπάζεις ηδονή, ποτέ σου μή μοῦ προβάλλεις γιά τό κακό, μήτε κι ἀγριεμένος νά μοῦ ‘ρθεις. Γιατί μήτε φωτιά μήτε κι ἀστροπελέκι ψηλά ἀπό τόν οὐρανό εἶναι σάν τή σαϊτιά τῆς Ἀφροδίτης πού μέ τά χέρια του τινάζει ὁ γιός τοῦ Δία, ὁ Ἔρωτας».

*Η ἀπόδοση στή νέα ἑλληνική προέρχεται ἀπό τήν ἔκδοση τοῦ Παπύρου.