Οι παλιάτσοι των αρχαίων

«Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα,

ραγιάδες έχεις, μάννα γη, σκυφτούς για το χαράτσι,

κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα,

των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι».

 Από το ποίημα του Κωστή Παλαμά με τίτλο «Γύριζε», που γράφτηκε το 1908.

 Την Τρίτη 25/5/2021, στη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου που πραγματοποιήθηκε με τηλεδιάσκεψη από το αμφιθέατρο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού το θέμα νο. 13, που θα ετίθετο προς συζήτηση διατυπωνόταν ως εξής:

«Έγκριση ή μη αιτημάτων των εταιρειών ‘QOS IKE’ και ‘EIGHT E.E.’, με την υποστήριξη του Υπουργείου Τουρισμού, για τη χορήγηση άδειας φωτογράφησης και κινηματογράφησης της συλλογής ‘Cruise 2022’ του οίκου Christian Dior σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία αρμοδιότητας Εφ.Α. πόλης Αθηνών, Εφ.Α. Ανατολικής Αττικής και Εφ.Α. Κορινθίας, κατά τον μήνα Ιούνιο του 2021».

Η διατύπωση του προς συζήτηση θέματος ήταν… συνεσταλμένα αόριστη. Η ουσία

ήταν αν θα επιτρέψει το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο να φωτογραφηθούν μοντέλα του Dior στην Ακρόπολη. Το ΚΑΣ απεφάνθη θετικά για τη φωτογράφιση αλλά αρνητικά στην κινηματογράφηση στην Ακρόπολη. Ναι στην πασαρέλα, όχι στο βίντεο. Η απαγόρευση της λήψης κινηματογραφικών πλάνων πιθανόν να αποφασίστηκε για την… τιμή των «όπλων» (μια φράση που έμεινε ως λεκτικό σχήμα μια και δεν μας έχει απομείνει εντοπίσιμο απόθεμα τιμής και τα όποια όπλα διαθέτουμε σκουριάζουν αχρησιμοποίητα).

Την Ακρόπολη την έχουμε πρόχειρη, ετοιμοπαράδοτη, μεταβιβάσιμη και μισθώσιμη προς κάθε χρήση καμωνόμενοι πως λησμονήσαμε τον σκοπό και την χρήση της από εκείνους που εποίησαν ιερά πάνω στον βράχο. Η Ακρόπολις των Αθηνών, πρώτα και κύρια, ήταν η νοητή, συμβολική εστία της θεάς Αθηνάς, της προστάτιδος της πόλεως, της δυνάμεως που διαμόρφωσε κατά μέγα μέρος τον ελληνικό αλλά και παγκόσμιο πολιτισμό.

Επιπλέον, ο Θουκυδίδης, στην Ιστορία του (Βιβλίο Β, 15.3), παραδίδει την πληροφορία ότι «τὸ δὲ πρὸ τοῦ (σ.σ. Θησέως) ἡ ἀκρόπολις ἡ νῦν οὖσα πόλις ἦν». Δηλαδή, «πριν από τον Θησέα η πολιτεία δεν ήταν παρά η σημερινή Ακρόπολη». Σήμερα ἡ νῦν οὖσα πόλις διατίθεται έναντι ευτελούς ή υψηλού αντιτίμου. Πληρώνοντας εισιτήριο μερικών ευρώ ένας ντόπιος ή ξένος, που δεν είχε ούτε έχει κάποια σχέση με την πνευματικότητα και την ιερότητα του χώρου, μπορεί να πάει να χασκογελάσει, να καλαμπουρίσει, να ποζάρει ματαιόδοξα μπροστά στον Παρθενώνα για να πάρει πίσω στην πατρίδα του, ωσάν να είναι πολεμικά λάφυρα, τα οπτικά τεκμήρια της παρουσίας του στην καρδιά της πόλεως των Αθηνών. Με περισσότερα χρήματα ή με κάποια ισχυρά διεθνοπολιτικά ερείσματα μπορεί μια πολυεθνική να ζητήσει την Ακρόπολη για ντεκόρ της πραμάτειας, για πάγκο όπου θα εκθέσει τα προϊόντα της. Μόνο οι αρχαιόθρησκοι δεν έχουν λατρευτικά δικαιώματα στων Ελλήνων τα ιερά επειδή η θρησκεία των αρχαίων προγόνων μας δεν είναι… αναγνωρισμένη.

Κι εμείς, πασιχαρείς που ποθούν οι απόγονοι του αββά Φουρμόν, του Αλάριχου, του Μοροζίνι το αρχαίον κάλλος, σπεύδουμε στις τηλεοράσεις μας για δούμε ειδήσεις και να καμαρώσουμε για το πόσο θαυμάζουν οι ξένοι τα δικά μας. Παρακολουθώντας τις ειδήσεις ίσως να αφιονιστούμε (δικαίως σε αυτή την περίπτωση) με τους τρισβάρβαρους Τούρκους που δεν σέβονται την ιερότητα και τον χριστιανικό χαρακτήρα της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης και την μετέτρεψαν σε τζαμί. Παλαιότερα οργιζόμασταν που την είχαν κάνει συναυλιακό χώρο. Από τη μια πασάρουμε την Ακρόπολη για να γίνει πασαρέλα, κι από την άλλη οργιζόμαστε για την αλλαγή χρήσης της Αγίας Σοφίας. Πόσες αντιφάσεις σε τόσο λίγο χρόνο και χώρο…

Η νεώτερη ιστορία μας είναι ένα ψηφιδωτό αντιφάσεων, η ένταση και το βάθος των οποίων αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου και σχηματίζουν ρυτίδες, βαθιές χαραγματιές, πυορροούσες ουλές που επιμολύνουν το εθνικό υποκείμενο. Αυτές οι αντιφάσεις δεν μπορούν να ενωθούν σε μια συνεκτική αφήγηση της Ιστορίας μας και μια εύλογη ερμηνεία της ιδέας που έχουμε για την ταυτότητά μας. Γι’ αυτό είναι συγκεχυμένη η αντίληψή μας για το εθνικό εγώ μας, τη φύση, τα χαρακτηριστικά μας. Το συλλογικό πρόβλημα γίνεται ατομικό και η απόσταση μεταξύ λόγων, έργων, πόθων και ιδεών ανοίγει σε τέτοιο βαθμό ώστε μετατρέπεται σε άβυσσο που μας καταπίνει.

Κι από την αντίπερα όχθη των εφήμερων ανθρώπων οι στίχοι του Παλαμά, που επιμένουν:

«Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει

το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη·

κάθε σπαθί, κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι,

στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι».

 

 Κείμενο του Παναγιώτη Λιάκου, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «κυριακάτικη δημοκρατία» της 30ής Μαΐου 2021