Ο νεκρός Πάτροκλος εμφανίζεται σε όνειρο στον Αχιλλέα και του ζητάει ταφή:
«Θάπτε με όττι τάχιστα, πύλας Αίδαο περήσω• τήλέ με είργουσι ψυχαί είδωλα καμόντων, ουδέ με πω μίσγεσθαι υπέρ ποταμοίο εώσιν, αλλ’ αύτως αλάλημαι αν’ ευρυπυλές Άϊδος δω».
«Θάψε με όσο πιο γρήγορα μπορείς, για να περάσω τις πύλες του Άδη. Μακριά με κρατούν οι ψυχές, οι ίσκιοι των νεκρών. Ακόμα δεν με αφήνουν να περάσω το ποτάμι και να ενωθώ μαζί τους. Μόνο έτσι τριγυρνώ πάνω-κάτω μπροστά στο παλάτι του Άδη με τις πλατιές τις πύλες».
Ομήρου Ιλιάδα, Ραψωδία Ψ, στ. 71-74.
Διανύουμε τον μήνα Ιούλιο. Σε ένα χρόνο θα συμπληρωθούν 40 χρόνια από το άγος της προδοσίας της Κύπρου. Θα σαραντίσει η εισβολή των Τούρκων στο ελληνικό νησί και η κατοχή περίπου του ημίσεως του εδάφους του. Δεκαετίες ολόκληρες, το αίμα των αδελφών μας αδικαίωτο. Οι ένοχοι χαμογελαστοί, ανταλλάσσουν χειραψίες με εκλεγμένους ή μη ομολόγους τους. Χιλιάδες ημέρες, τα οστά των Ελλήνων τα ιερά, βρίσκονται στα αζήτητα. Ούτε μια ταφή δεν προνόησε η πατρίδα για πολλούς από τους «αγνοούμενους». Δεν είναι υψηλά στις προτεραιότητες το ιερό καθήκον. Για καμία κυβέρνηση. Προέχουν άλλα... Πρακτικά ζητήματα. Να εκλεγούμε. Να κλέψουμε. Να δανειστούμε. Ταυτόσημη η κρατική διάθεση ιεροσυλίας και στην περίπτωση των πεσόντων στα βουνά της Βορείου Ηπείρου. Το «ΟΧΙ» το γιορτάζουμε. Δεν το τιμούμε φυσικά. Από καιρού εις καιρόν αναλαμβάνει νέος υπουργός Άμυνας και εκτοξεύει παρόλες για τους άταφους νεκρούς του ελληνοϊταλικού πολέμου, ο οποίος έγινε το 1940-41. Τώρα έχουμε 2013. Η ελληνική κοινωνία ανέχεται να βρίσκονται τα κόκκαλα των παππούδων της στα σκυλιά, στις χαράδρες, σπαρμένα στους αγρούς επί 72 χρόνια! Αγνοούμενοι υπάρχουν ακόμα και από το 1922. Η φιλοτιμία των μαχητών μας έχει αποδείξει την ύπαρξή της. Τεκμήρια είναι τα απομεινάρια των προγόνων μας που ξασπρίζουν στον ήλιο σε τόπους μακρινούς.
Αρχαίο έθος
Το ζήτημα είναι εμείς τι κάνουμε. Μας αρέσει να εισπράττουμε το χρυσίον των ξένων επιδεικνύοντάς τους τα μαρμάρινα υπολείμματα ενός αδαμάντινου τρόπου ζωής. Μια αιωνιότητα θα τα επιδεικνύουμε διότι δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους και να αφήσουμε εμείς κάποια κτήματα ες αεί. Στην αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχε μεγαλύτερη συλλογική ντροπή και ύβρις προς τους θεούς να αφήσει μια πόλη άταφους τους νεκρούς της. Οι Αθηναίοι στον Μαραθώνα έθαψαν τα πτώματα των Μήδων μόνοι τους επειδή ο Δάτις και ο Αρταφέρνης άφησαν πίσω τους νεκρούς συμπολεμιστές τους. Οι «Ικέτιδες» του Ευρυπίδου είναι μια σπουδαία τραγωδία, που εξιστορεί τον πόνο των μανάδων των «Επτά επί Θήβας», οι οποίες ήθελαν να ικετεύσουν τους Αθηναίους να πείσουν τους Θηβαίους να ταφούν τα παιδιά τους, που έπεσαν στην πολιορκία της Θήβας. Οι Θηβαίοι αρνούνταν το αυτονόητο και υπέστησαν πολλά εξαιτίας αυτού.
Η «Αντιγόνη» του Σοφοκλέους, για τον ίδιο λόγο, περιφρονεί τον γραπτό νόμο της πόλεως. Το γραπτό δίκαιο στην τραγωδία εκφράζεται από τον Κρέοντα, που διέταξε να μείνει άταφος ο Πολυνείκης, ο αδελφός της Αντιγόνης, που αποπειράθηκε να καταλάβει με τη βία την εξουσία στη Θήβα. Η Αντιγόνη υπακούει στο θείο, πανελλήνιο νόμο του σεβασμού προς τους νεκρούς. Θυσιάζει τη ζωή της για να μην συνεχιστεί η φρικτή αμαρτία. Στην ηθική των Ελλήνων της αρχαιότητας φάνταζε αδιανόητο να αδιαφορήσει μια πόλη για τους νεκρούς της. Προτιμούσαν να ηττηθούν σε πόλεμο -με ό,τι συνεπάγεται το τελευταίο- παρά να προκαλέσουν έτσι την μήνιν των θεών. Στις «Ικέτιδες» (στ. 526) αυτή η αντίληψη χαρακτηρίζεται ως «Πανελλήνων Νόμος».
Χρόνος
Κι εδώ, οι αρλεκίνοι που πιθηκίζουν «πατριωτικές» λεξιπλασίες στις επετείους, υπερψηφίζονται από πολίτες (στον τύπο, αλλά υπηκόους στην ουσία), οι οποίοι καλά γνωρίζουν τα ανοσιουργήματα που διαπράττονται κάθε ημέρα. Κι όλοι μαζί, με ένα στόμα, μηρυκάζουν γκρίνιες και οιμωγές για τη συμφορά που μας έχει χτυπήσει. Με τόσα και τέτοια ανομήματα, πάλι καλά που δεν έχουμε βιώσει τη μοίρα των Ατλάντων. Να καταποντιστούμε μαζί με τα τσιμεντένια τα κουτιά που τα λένε σπίτια, τα τσίγκινα δοχεία που λένε αυτοκίνητα και τις γυάλινες οθόνες όπου ακούμε ελληνίδα φωνή να κοάζει βάρβαρα προστάγματα. Πολυτέλεια φαντάζει το εθνικώς επιβεβλημένο. Θα πάψει να δείχνει έτσι όταν οι δείκτες του χρόνου φτάσουν στο σημείο του επανελληνισμού. Μπορεί να μην γίνει στις μέρες μας αλλά μικρό το κακό – αν ζούμε κάθε μας στιγμή για να το προκαλέσουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου