Ὁ Τζέφερσον καί ἡ ἑλληνική φυλή

Μαγικὴ Σφαῖρα τοῦ 2ου-3ου αἰῶνα μ.Χ. Ἐκτίθεται στὸ Μουσεῖο τῆς Ἀκρόπολης. Βρέθηκε κοντὰ στὸ θέατρο τοῦ Διονύσου. Ἡ ἐγχάρακτη εἰκόνα μὲ τὸν θεὸ Ἥλιο ποὺ φοράει τὸ στέμμα μὲ τὶς ἑπτὰ ἀκτῖνες καὶ κρατάει θύρσο παραπέμπει στὸ Ἄγαλμα τῆς Ἐλευθερίας ποὺ κοσμεῖ τὸν λιμένα τῆς πόλεως τῆς Νέας Υόρκης. Φωτογραφία τῆς ἐπιστολῆς τοῦ Τζέφερσον πρὸς τὸν Κοραή. Ἀριστερὰ: Τόμας Τζέφερσον, δεξιὰ: Ἀδαμάντιος Κοραὴς

«Μοντιτσέλλο, 31 Ὀκτωβρίου 1823
Ἀγαπητὲ κύριε, προσφάτως ἔλαβα τὴν ἐπιστολὴ σας τῆς 10ης Ἰουλίου. Ἀναπολῶ μὲ εὐχαρίστηση τὴν εὐκαὶρία ποὺ μοῦ δόθηκε νὰ σᾶς γνωρίσω στὸ Παρίσι, χάρη στὴν καλοσύνη τοῦ κ. Paradise. Καὶ οἱ ἐξαιρετικὲς ἐκδόσεις τῶν κλασσικῶν συγγραφέων τῆς Ἑλλάδος, ποὺ ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρὸν ἀναγγέλλονται ἀπὸ ἐσᾶς, οὐδέποτε μὲ ἄφησαν νὰ ξεχάσω τὴν ἀνάμνηση αὐτῆς τῆς γνωριμίας. Μέχρι τὴ στιγμὴ ποῦ ἔλαβα τὰ "Ἠθικὰ" τοῦ Ἀριστὸτέλους καὶ τὸν "Στρατηγικὸ" τοῦ Ονησάνδρου, ποὺ εἴχατε τὴν εὐγένεια νὰ μοῦ ἀποστείλετε καὶ γιὰ τὰ ὁποία σᾶς παρακαλῶ νὰ δεχθεῖτε τὶς εὐχαριστίες μου, εἶχα δεῖ μόνον τὴν ἔκδοση τῶν "Βίων" τοῦ Πλουτάρχου ἀπὸ ἐσᾶς. Τοὺς ἀνέγνωσα καὶ ὠφελήθηκα πολὺ ἀπὸ τὰ ἀξιόλογα σχόλιὰ σας, ἐπιπλέον πιστεύω ὅτι μὲ τὴ βοήθεια μερικῶν λέξεων ἀπὸ ἕνα λεξικὸ τῆς νέας ἑλληνικῆς θὰ μποροῦσα νὰ διαβάσω καὶ τούς πατριωτικούς σας λόγους πρὸς τοὺς συμπατριῶτες σας.

Ἀσφαλῶς ἔχετε ξεκινήσει σωστὰ νὰ τοὺς προετοιμάζετε γιὰ τὸν μεγάλο σκοπὸ γιὰ τὸν ὁποῖο ἀγωνίζονται τώρα, ἐξυψώνοντας δηλαδὴ τὸ μορφωτικὸ τοὺς ἐπίπεδο καὶ καθιστώντας τοὺς ἱκανοὺς νὰ αὐτοδιοικηθοῦν. Γι' αὐτὴ σας τὴν προσπάθεια θὰ σᾶς ὀφείλουν αἰώνιες τιμές.
Τίποτε δὲν παρέχει περισσότερες πιθανότητες γιὰ τὴν προαγωγὴ τοῦ ἀντικειμενικοῦ αὐτοῦ σκοποῦ ἀπὸ μία μελέτη τῶν λαμπρῶν προτύπων τῆς ἐπιστήμης ποῦ ἄφησαν ὡς κληρονομιὰ οἱ προγονοὶ σας. Σε αὐτοὺς ὅλοι ἐμεῖς ὀφείλουμε
τὰ φῶτα ποὺ αρχικὼς μᾶς ὁδήγησαν γιὰ νὰ βγοῦμε ἀπὸ τὸ γοτθικὸ σκοτάδι».

Ἀπὸ ἐπιστολὴ τοῦ Τόμας Τζέφερσον πρὸς τὸν Ἀδαμάντιο Κοραή. Το πρωτότυπο χειρόγραφο σώζεται στὴ Δημόσια Κεντρικὴ Ἱστορικὴ Βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής». Ἀριθμὸς χειρογράφου 539.

Ὁ Ἀδαμάντιος Κοραής, ἕνας ἀπὸ τοὺς σημαντικότερους φωτιστὲς τοῦ Γένους μας, εἶχε ἀπευθυνθεῖ τὰ χρόνια τῆς μεγάλης δοκιμασίας στὸν Τόμας Τζέφερσον μὲ στόχο νὰ τὸν ἐπηρεάσει ὑπὲρ τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως. Ὁ Τζέφερσον εἶχε διατελέσει πρόεδρος τῶν ΗΠΑ (ὁ 3ος στὴ σειρά) καὶ ἦταν ὁ βασικὸς συντάκτης τῆς Διακήρυξης τῆς Ἀνεξαρτησίας τῆς σημερινῆς ὑπερδύναμης. Φυσικά, εἶχε τὸ πνευματικὸ βεληνεκὲς καὶ τὸ ἔθος νὰ διαβάζει τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες συγγραφεῖς - σὲ ἀντίθεση μὲ μερικοὺς δυσπερίγραπτους ἑλληνόφωνους ποὺ προσπαθοῦν ἀπεγνωσμένα νὰ «σβήσουν» διὰ τῆς ἀποσιώπησης τὸ προμηθεϊκὸ φῶς αὐτῶν τῶν κειμένων. Ὅπως γίνεται σαφὲς καὶ στὸ ἀπόσπασμα ποὺ παρατέθηκε προηγουμένως, λεξικὸ χρειαζόταν μόνο γιὰ τὰ νέα ἑλληνικά. Γιὰ τὰ ἀρχαῖα δὲν εἶχε τέτοια ἀνάγκη ὁ Τζέφερσον.

Αἷμα ἡρώων καὶ σοφῶν

Ὁ Κοραὴς ἐπιδίωκε νὰ ἀξιοποιήσει τὴ γνωριμία του μὲ τὸν βετερᾶνο πολιτικὸ (τὸ 1823 ἦταν 80 ἐτῶν) οὕτως ὥστε νὰ ἀποσπάσει μία δημόσια τοποθέτηση του, ἔστω μέσω δικοῦ του ἄρθρου σὲ ἀμερικανικὴ ἐφημερίδα, γιὰ τὴν ἀναγνώριση τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης καὶ τοῦ δικαίου ποῦ ἐκείνη παρήγαγε. Ὁ Ἀμερικανὸς δὲν προέβη σὲ δημόσια τοποθέτηση ἀλλὰ σέ... ἰδιωτική. Ἀκόμα κι αὐτὴ, ὡς ἱστορικὸ τεκμήριο φανερώνει τὴν πλήρη γνώση ποὺ ἔχει τὸ ἀμερικανικὸ κατεστημένο γιὰ τὶς ἑλληνικὲς ὑποθέσεις καὶ τὴν ἱστορία μας. Καὶ γιὰ τὸ Μακεδονικὸ ξέρουν ὅτι ἡ Ἑλλάδα βρίσκεται ἐν δικαίῳ καὶ γιὰ τὰ ἑλληνοτουρκικὰ καὶ γιὰ τὸ βορειοηπειρωτικὸ καὶ γιὰ ὅλα. Γνωρίζουν ἄριστα ἐπίσης αὐτὸ ποὺ παραδέχεται ὁ Τζέφερσον: οἱ δικοὶ μας πρόγονοι τοὺς βοήθησαν νὰ βγοῦν ἀπὸ τὸ «γοτθικὸ σκοτάδι» (πάντα σκότος παράγουν αὐτοὶ οἱ Γότθοι) καὶ πὼς στὶς φλέβες μας κυλᾶ τὸ ἴδιο αἷμα μὲ τοὺς ἥρωες καὶ τοὺς σοφοὺς μας, ποὺ ἐξανθρώπισαν τὴν οἰκουμένη.

Γράφει πρὸς τὸ τέλος τῆς ἐπιστολῆς ὁ Τζέφερσον: «Σε περίπτωση κατὰ τὴν ὁποία θὰ σᾶς δώσουν ἔστω καὶ μία μόνον ἰδέα ποὺ θὰ μπορεῖ νὰ τοὺς χρησιμεύσει (σ.σ.: στοὺς Ἕλληνες), θὰ τὸ θεωρήσω ἀπότιση φόρου τιμῆς στὰ πνεύματα τοῦ Ὁμήρου, τοῦ Δημοσθένους καὶ τοῦ ἔξοχου ἀστερισμοῦ τῶν σοφῶν καὶ ἡρώων, τῶν ὁποίων τὸ αἷμα ἀκόμη ἐξακολουθεῖ νὰ τρέχει στὶς φλέβες σας καὶ ποὺ οἱ ἀρετὲς τους παραμένουν ἀκόμη σὰν ἕνα βαρὺ χρέος πάνω στοὺς ὤμους τῶν σημερινῶν καὶ τῶν μελλοντικῶν φυλῶν τῆς ἀνθρωπότητας».

Τα παραπάνω ἔχουν καὶ ἕναν ἐπετειακὸ χαρακτῆρα, μία καὶ σήμερα, 4 Ἰουλίου, εἶναι ἡ ἐθνικὴ ἑορτὴ τῶν ΗΠΑ, ἡ Ἡμέρα τῆς Ἀνεξαρτησίας τούς. Καλὸ εἶναι νὰ ὑπενθυμίζεται στοὺς Ἀμερικανοὺς στὶς πλάτες ποίων πάτησαν οἱ πατέρες τοῦ ἔθνους τοὺς γιὰ νὰ φτάσουν ψηλά.