Ὅταν ἕνας λαὸς ἀδυνατεῖ νὰ ἀκούσει τὸν Αἰσχύλο, τὸν Σοφοκλῆ καὶ τὸν Εὐριπίδη στὴ γλῶσσα ποὺ τοὺς γέννησε, μὲ τὰ ἐνδύματα, τὶς κινήσεις καὶ τὶς μουσικὲς ποὺ τοὺς συνόδευαν, τότε αὐτὸς ὁ λαὸς χάνει τὴν ἰδιότητα τοῦ κληρονόμου καὶ διαδόχου τοῦ πολιτισμοῦ του καὶ καταντᾶ τουρίστας, μετανάστης στὸν τόπο του. Ἐδῶ καὶ δεκαετίες, ἡ Ἐπίδαυρος, αὐτὸ τὸ θαῦμα τῆς ἁρμονίας, ἀνάμεσα σὲ φύση καὶ λόγο, ἔχει μετατραπεὶ σὲ πάλκο ὅπου κάθε σκηνοθέτης ποὺ βασανίζεται ἀπὸ τὸ σύνδρομο τοῦ ἐπαρχιώτη μεγαλοφυοῦς ἔρχεται νὰ «ἀνανεώσει» τὸ ἀρχαῖο δρᾶμα, νὰ τὸ «κάνει δικὸ του», νὰ τὸ «φέρει στὸ σήμερα». Το «σήμερα», φυσικά, εἶναι πάντα ἡ δικὴ τοῦ ναρκισσιστικὴ εἰκόνα καὶ οἱ ψυχολογικὲς ματαιώσεις του.
Στὸ Μπάιρόιτ, στὴν ὄπερα τοῦ Μιλάνου, τῆς Βιέννης ἤ σὲ ἄλλους κορυφαίους συναυλιακοὺς – θεατρικοὺς χώρους κανεὶς δὲν τολμᾶ νὰ παρουσιάσει τὸν Βάγκνερ στὰ τουρκικά, τὸν Βέρντι στὰ σουαχίλι ἤ τὸν Μότσαρτ μὲ ραπ ὑποτίτλους καὶ γυμνοὺς χορευτὲς νὰ ἐπιδίδονται σὲ break-dance. Ἡ αὐθεντικὴ γλῶσσα θεωρεῖται ἱερή, ἡ μουσικὴ παρτιτούρα ἀπαραβίαστη καὶ ὑπάρχει σεβασμὸς στὸ ἱστορικὸ πλαίσιο τοῦ ἔργου. Ὑπάρχουν ὑπέρτιτλοι γιὰ νὰ καταλαβαίνει τὸ κοινό, ἀλλὰ ἡ γλῶσσα τοῦ συνθέτη μένει ἀκέραιη, γιατὶ γνωρίζουμε ὅτι ἡ γλῶσσα εἶναι τὸ ἴδιο τὸ σῶμα τοῦ έργου. Γιατὶ λοιπὸν στὴν Ἑλλάδα θεωρεῖται σχεδὸν βλασφημία νὰ ζητήσουμε νὰ ἀκούσουμε τὸν «Προμηθέα Δεσμώτη» στὰ ἀρχαία ἑλληνικά, μὲ χιτῶνες, μάσκες, κοθόρνους, χορὸ ποὺ κινεῖται μὲ γεωμετρική, κυκλικὴ τάξη καὶ αὐλὸ ποὺ συνοδεύει τὸν λόγο ὅπως ἀκριβῶς τὸν συνόδευε τὸ 430 π.Χ.; Ἡ ἀπάντηση δὲν θὰ μᾶς ἀρέσει: Ἐπειδή, κατὰ βάθος, δὲν πιστεύουμε πλέον ὅτι εἴμαστε ἄξιοι αὐτῆς τῆς κληρονομιᾶς.
Ὁ νεοελληνέζος «διανοούμενος», καὶ ἰδίως ὁ σκηνοθέτης, ὑποφέρει ἀπὸ ἕνα βαθὺ σύμπλεγμα κατωτερότητας ἀπέναντι στὸν ἀρχαῖο προγονὸ του. Κι ὁ συμπλεγματικὸς ξένος σκηνοθέτης καταστρέφει μὲ γελοῖες νεωτερικότητες αὐτὸ ποὺ ποτὲ δὲν θὰ φτάσει. Ἀντὶ νὰ σταθεῖ ταπεινὰ μπροστὰ στὸ κείμενο σὰν ἱερέας μπροστὰ στὸ μυστήριο, ἐπιχειρεῖ νὰ τὸ «ξεπεράσει», νὰ τὸ «ἀποδομήσει», νὰ τὸ «κάνει ἐπίκαιρο». Φοράει στὸν Ὀρέστη τζὶν καὶ ἀθλητικά, βάζει τὴν Ἀντιγόνη νὰ...
