Καθολικὴ νόσος, ὁλιστικὴ θεραπεία

Στὴ μεγάλη φωτογραφία βλέπουμε τὸ θέατρο τῆς Ἐπιδαύρου καὶ στὴ μικρὴ τὸ ἐξώφυλλο τοῦ βιβλίου τοῦ Παναγῆ Καββαδία

Νὰ ἀντιμετωπίσουμε μὲ πίστη, γνώση καὶ Τέχνη την ἀσθένεια που 

μᾶς ἀπειλεῖ καὶ μᾶς δοκιμάζει

«Το Ἱερὸ φημιζόταν γιὰ τὶς θεραπεῖες των ἀσθενῶν που κατέφευγαν σὲ αὐτὸ ἤδη ἀπὸ την ἀρχὴ του 5οὐ π.Χ. ἄι., ὅπως μαθαίνουμε ἀπὸ τὶς ἐπιγραφὲς των ιαμάτων που βρέθηκαν στὶς ἀνασκαφές, σὲ σχέση μὲ κάποια θεραπεία που ἔγινε στὸ Ἱερὸ καὶ τὴν διέσωσε ὁ Αἰλιανὸς (Περί ζώων ἰδιότητος, ΙΧ,33), μεταφέροντὰς τη ἀπὸ τον ἱστοριογράφο Ἴππυ ἀπὸ το Ρήγιο, που ἄκμασε κατὰ τοὺς Περσικοὺς Πολέμους. Την ἐποχὴ αὐτὴ θὰ πρέπει νὰ ἦταν σὲ χρήση οἱ ἐγκοιμήσεις: οἱ ἀσθενεῖς περνοῦσαν τὴn νύχτα σὲ συγκεκριμένο χῶρο, ὅπου ἐμφανιζόταν ὁ Ἀσκληπιὸς καὶ τοὺς θεράπευε».

Παναγῆς Καββαδίας, «Το Ἱερὸ του Ἀσκληπιοῦ στὴν Ἐπίδαυρο καὶ ἡ θεραπεία των ἀσθενῶν», ἐκδόσεις Κάκτος, σελ. 39.

Ὁ συγγραφέας αὐτοῦ τοῦ ἔργου εἶναι μία ἀπὸ τὶς σημαντικότερες προσωπικότητες τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιολογίας. Εἶναι ὁ ἄνθρωπος που ξεκίνησε το 1881 τὶς ἀνασκαφὲς στὴν
Ἐπίδαυρο, ὁ γενικὸς ἔφορος ἀρχαιοτήτων που πραγματοποίησε σειρὰ ἀνασκαφῶν στὴν Ἀκρόπολη καὶ ὁ ἱδρυτὴς του Μουσείου της Ἀκροπόλεως, το ὁποῖο γέμισε μὲ τα εὑρήματὰ του! Στὴ συνέχεια, ὁ Παναγῆς Καββαδίας ἵδρυσε πολλὰ μουσεῖα στὴν ἑλληνικὴ περιφέρεια καὶ ἀνεδείχθη ὡς ἡ «ψυχὴ» της Ἀρχαιολογικῆς Ἑταιρείας. Οἱ ἐπανειλημμένες μνεῖες που κάνει στὸ ἔργο του γιὰ την ἐγκοίμηση καὶ την ἀπρόσμενη ἴαση στὶς βαρύτατες ἀσθένειες ἀπὸ τὶς ὁποῖες ἔπασχαν οἱ ἐπισκέπτες του Ἱεροῦ του Ἀσκληπιοῦ στὴν Ἐπίδαυρο ἔχουν ἐμφανῆ τὰ σημεῖα του ἕρματος, του βάρους της πίστεως που εἶχε ὁ Καββαδίας σὲ αὐτὲς τὶς μεθόδους. Μπορεῖ νὰ μὴν ἀναφέρει εὐθέως ὅτι οἱ ἀνασκαφικὲς ἐργασίες του τὸν κατέστησαν κοινωνὸ των ἄρρητων ἀληθειῶν αὐτοῦ του ἱεροῦ τόπου, ἀλλὰ το πνεῦμα τοῦ ἔργου του πρὸς ἐκεῖ δείχνει - στὸ ἐμφανὲς τῆς ισχύος τοῦ μυστηρίου καὶ τὸ ἄφατο τῶν δυνάμεων που ἐνεργοποιοῦσαν οἱ τεχνικές, τὶς ὁποῖες κατεῖχαν οἱ ἱερεῖς τοῦ Ἀσκληπιοῦ.

Πίστη καὶ ἐπίγνωση

Ἡ σχέση των Ἑλλήνων μὲ την ὑγεία ἦταν διαποτισμένη μὲ τα ἰσχυρότερα ἰάματα που εἶναι διαθέσιμα στὸν ἀνθρώπινο πολιτισμὸ: πίστη καὶ ἐπίγνωση. Οἱ ἱερεῖς τοῦ Ἀσκληπιοῦ ἦταν ταυτόχρονα καὶ ἰατροί. Ἡ μυσταγωγία ἦταν ἀξεδιάλυτη μὲ τὴν θεραπευτικὴ μέθοδο. Ὁ βίος τῶν ἀνθρώπων δὲν ἦταν μία κατακερματισμένη... σύμπτωση, που κινεῖτο ἀνάμεσα στὴν ἐγρήγορση καὶ στὸν ὕπνο, στὴν «πραγματικὴ» δραστηριότητα καὶ στὶς περιπέτειες των ἐνυπνίων.
Ὅλα ἦταν ἕνα καὶ ὡς ἕνα ἀντιμετωπίζονταν. Ὅταν ἐμφανίζεται ἡ νόσος στὸν σωματικὸ ἤ ψυχικὸ ὁρίζοντα. δὲν εἶναι ἡ μεριστὴ οὐσία ἑνὸς δεινοῦ που δύναται νὰ ξεπεραστεῖ μὲ τὴν χορήγηση φαρμάκου, ἀλλὰ ἐκδήλωση καθολικοῦ προβλήματος, τὸ ὁποῖο πρέπει νὰ τύχει πολυεπίπεδης ἀντιμετώπισης.

Οἱ ἀσθενεῖς περνοῦσαν διάφορα στάδια μέχρι νὰ φτάσει ἡ στιγμὴ τῆς ἀποχώρησής τους ἀπὸ το Ἀσκληπιεῖο. Σωματικὸς καθαρμός, νηστεία, ἐγκοίμησις, παρακολούθηση δραματικῶν ἔργων καὶ ἐπίτευξη της «δι' ἐλέου καὶ φόβου» καθάρσεως. Αὐτὸ που ἀποκαλοῦμε σήμερα «πολιτισμὸ» δὲν βρισκόταν ἐκτὸς του θεραπευτικοῦ πλαισίου της ἐποχῆς. Τὸ δράμα θεράπευε, δὲν ἦταν φτηνὴ διασκέδαση. Φυσικά, ὅποιος προσέτρεχε στὸν οἶκο του Ἀσκληπιοῦ γιὰ βοήθεια ἔπρεπε, πρὶν καὶ πάνω ἀπ' ὅλα, νὰ απαλλαγεῖ ἀπὸ τὸν θανατηφόρο καὶ μεταδοτικὸ ἰὸ της ἀπιστίας καὶ τῆς ἔλλειψης ἐμπιστοσύνης πρὸς τὶς δυνάμεις που συνέχουν τὸν κτιστὸ καὶ ἄκτιστο κόσμο.

Χαρακτηριστικὲς καὶ διδακτικὲς εἶναι πολλὲς ἐπιγραφὲς που ἀναφέρονται στὸ βιβλίο του Καββαδία. Προέρχονται ἀπὸ ἀποθεραπευμένους, οἱ ὁποῖοι τὶς ἀπόθεσαν μὲ εὐχαριστιακὴ διάθεση στὶς δύο στῆλες που βρέθηκαν στὸ Ἄβατον του Ἱεροῦ του Ἀσκληπιοῦ καὶ τὶς ἀνακάλυψε ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη:
«Κάποια Ἀθηναία που ὀνομαζόταν Ἀμβροσία καὶ ἦταν τυφλὴ στὸ ἕνα της μάτι πῆγε στὸ ἱερὸ νὰ θεραπευτεῖ. Ὅταν ἔφτασε ἐκεῖ καὶ χάζευε γύρω, κορόιδευε κάποιο ἀπὸ τα ἰάματα λέγοντας πως δὲν εἶναι δυνατὸν κουτσοὶ καὶ τυφλοὶ νὰ θεραπεύονται μόνο μὲ τα ὄνειρα. Ἐνῶ κοιμόταν μέσα στὸ Ἄβατο, εἶδε την ἑξῆς ὀπτασία: ἐμφανίστηκε ὁ θεὸς καὶ εἶπε πως θὰ τὴν κάνει καλά, ἀλλὰ ἔπρεπε νὰ ἀφιερώσει ἕνα ἀσημένιο γουρουνάκι, ὡς μνημεῖο της ἀνοησίας της. Ἀφοῦ εἶπε αὐτά, ὁ θεὸς ἄνοιξε τον βολβὸ του ἄρρωστου ματιοῦ καὶ ἔριξε μέσα κάποιο φάρμακο. Την ἄλλη μέρα, ἡ γυναῖκα βγῆκε ἀπὸ το Ἄβατο ὑγιής».
Αὐτὸν τον δρόμο πρέπει νὰ ἀκολουθήσει καθένας ἀπὸ ἐμᾶς, ἀλλὰ καὶ ἡ κοινωνία συνολικὰ: νὰ ἀντιμετωπίσουμε μὲ πίστη, γνώση καὶ Τέχνη την ἀσθένεια που μᾶς ἀπειλεῖ καὶ μᾶς δοκιμάζει.