Αντώνιος Νερούλιας: «Οι εφιάλτες του πολέμου του Βιετνάμ με στοιχειώνουν ακόμη»

Ο ομογενής Αντώνιος Νερούλιας, βετεράνος του στρατού των ΗΠΑ, μιλά για τα αναπάντητα «γιατί;» όσων πήραν μέρος στις μάχες, αλλά και την παρουσία του Θεού στο μέτωπο

Συνέντευξη στον
Παναγιώτη Λιάκο

Ο Αντώνιος Νερούλιας είναι ένας Ελληνας της διασποράς. Ζει στην Αμερική. Βίωσε τον πόλεμο του Βιετνάμ σε δύο φάσεις. Η πρώτη ήταν όταν έλαβε μέρος σε αυτόν. Μετανάστευσε στις ΗΠΑ για να ξεφύγει από την οικονομική δυσπραγία της μεταπολεμικής Ελλάδας και κατέληξε να προσπαθεί να επιβιώσει σ’ έναν τόπο που δεν γνώριζε, πολεμώντας τον κομμουνισμό και ανθρώπους για τους οποίους γνώριζε πολύ λίγα πράγματα, αλλά ταυτόχρονα και πολύ περισσότερα από τους Αμερικανούς συμπολεμιστές του.

Η προσωπική του αναμέτρηση με τον εφιάλτη του πολέμου συνεχίστηκε την περίοδο της απόλυτης καταλλαγής∙ όταν η ζωή του πάτησε φρένο, στη συνταξιοδότηση. Η συνομιλία μαζί του για όσα πέρασε στο Βιετνάμ είναι συναρπαστική και -κυρίως- διδακτική. Ο Ελληνας βετεράνος του Βιετνάμ εξηγεί ότι ο Θεός κι ο θάνατος ήταν οι βασικοί πρωταγωνιστές και σ’ αυτόν τον πόλεμο.

Επίσης, ένα από τα σημαντικά που μαθαίνει κάποιος ακούγοντας τις αφηγήσεις του κ. Νερούλια είναι ότι το μέγα ερώτημα «ΓΙΑΤΙ;» δεν θα απαντηθεί ποτέ.

Ας μιλήσουμε λίγο για την αρχή της ζωής σας στις ΗΠΑ. Πώς βρεθήκατε εκεί;
Γεννήθηκα το 1943 στο χωριό Μυρτιά, στον νομό Ηλείας, 13 χιλιόμετρα από τον Πύργο Ηλείας, και πήγαμε στην Αμερική το 1956 με πρόσκληση της θείας μου, της αδερφής της μητέρας μου. Οικογενειακώς πήγαμε στη Νέα Υόρκη - 4 παιδιά και οι γονείς μου. Τα αγγλικά μου ήταν του επιπέδου «yes» και «no». Ηξερα δύο αγγλικές λέξεις. Και πήγα σχολείο εκεί.

Γιατί σας έστειλε πρόσκληση η θεία σας;
Την εποχή εκείνη, το ’50, μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, η Ελλάδα ήταν σε κακή οικονομική κατάσταση και η θεία μας μάς έκανε αυτή την πρόσκληση για να μας βοηθήσει.
Ηταν θεία εκ μητρός. Είχε γεννηθεί στην Αμερική. Μετά το 1916 και μέχρι το 1922 είχε ζήσει στην Αμερική και είχε τελειώσει και το δημοτικό εκεί.

Επάγγελμα μητρός και πατρός;
Η μητέρα μου δούλευε σε ξενοδοχειακές δουλειές, εστιάτορας.

Ο μπαμπάς;
Κι αυτός εστιάτορας. Τότε ήταν μεγάλη η οικονομική κρίση. Δόθηκε η ευκαιρία να πάμε στην Αμερική, όπου η μητέρα μου είχε το όνειρο να επιστρέψει. Μιλούσε απταίστως τα αγγλικά, χωρίς ξενική προφορά. Λοιπόν, πήγαμε εκεί. Η μητέρα μου είχε τελειώσει στις ΗΠΑ το δημοτικό σχολείο.
Μετά, εκεί πήγαμε γυμνάσιο, λύκειο, μετά στο πανεπιστήμιο της πόλεως, το City College of New York, και με τα μαθήματα που έπαιρνα για το δίπλωμά μου έπαιρνα και στρατιωτικά μαθήματα.

Γιατί;
Γιατί η θητεία ήταν υποχρεωτική, έπρεπε να πάω στον στρατό και, αφού θα υπηρετούσα ούτως ή άλλως, γιατί να μην υπηρετήσω ως αξιωματικός; Και, παίρνοντας το δίπλωμα από το πανεπιστήμιο, πήρα και τον βαθμό του ανθυπολοχαγού Πεζικού.

Τι πτυχίο πήρατε;
Φυσικομαθηματικού, με ειδικότητα να διδάξω στα λύκεια. Αποφοίτησα από το City College of New York. Με το που άρχισα εγώ το πανεπιστήμιο, το ’61, ο στρατός ήταν στη Γερμανία. Οι προοπτικές ήταν να με στείλουν στη Γερμανία, η Ελλαδίτσα μας κοντά, όλα καλά. Θα ερχόμουν συχνά στην πατρίδα... Δυστυχώς, αφού πήγα στη σχολή ανθυπολοχαγών και με ρώτησαν «πού θα καταλήξεις;», απάντησα «έχω φύλλο πορείας για τη Γερμανία». Μου είπαν «ξέχασέ το. Τώρα, το ’66, υπάρχει το Βιετνάμ». Λέω «παιδιά, έχω φύλλο πορείας από τη μεραρχία Πεζικού, που βρίσκεται στη Γερμανία, και με περιμένουν». «Ας σε περιμένουν» μου απάντησαν. Τελικά, πήγα στη σχολή ως εκπαιδευτής για μερικούς μήνες και τον Μάρτιο του ’67 στο Βιετνάμ.

Σε ποια περιοχή;
Βορειοδυτικά της Σαϊγκόν. Η περιοχή λέγεται Κου-Τσι και ήταν έδρα της 25ης Μεραρχίας Πεζικού. Ως ανθυπολοχαγός με

εμπειρίες σχετικά νωπές από τον Εμφύλιο Πόλεμο… Εκεί δεν ήξερες πού βρίσκεται ο εχθρός και πού δεν βρίσκεται.

Σε μάχες πήρατε μέρος;
Οι μάχες δεν ήταν όπως ξέρουμε εμείς, του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κάναμε ανίχνευση, ναρκοπαγίδες, σου έριχναν πυροβολισμούς, κρύβονταν, κρυβόσουν, εξαφανιζόσουν... Ζούγκλα... Και στην περιοχή εκεί υπήρχαν τα διάσημα λαγούμια των Βιετκόνγκ. Στο Κου-Τσι πήγα ύστερα από δεκαετίες με την κόρη μου, που ήταν δημοσιογράφος, και μας έδειξαν πώς ήταν αυτές οι στοές. Μιλάμε για 3-4 πατώματα που είχαν μέσα νοσοκομεία και ό,τι μπορούσες να φανταστείς. Τότε, στον πόλεμο είχαμε μια μηχανή παραγωγής καπνού. Οταν έκανες μια τρύπα, την έβαζες εκεί, δημιουργούσες καπνό και μπορούσες να δεις από πού αλλού βγαίνει. Γιατί έμπαιναν από εδώ και έβγαιναν από εκεί. Με τον καπνό βρίσκαμε την είσοδο και την έξοδο των λαγουμιών.

Κινδυνεύσατε στον πόλεμο;
Δυο τρεις φορές κόντεψα να σκοτωθώ, αλλά δεν σκοτώθηκα.

Πού το αποδίδετε;
Στην ευχή της μάνας μου. Να σας πω κι ένα περιστατικό: πήγαμε για ανίχνευση και μας έριξαν 3-4 όλμους, οι όλμοι μας χτύπησαν και ήμουν τότε διμοιρίτης. Στο πολυβόλο ήταν ένα Ελληνοαμερικανάκι, πατριωτάκι. Χτυπήθηκε. Αρχισε να φωνάζει «μάνα μου, μάνα μου, μάνα μου». Ολα συνέβησαν μέσα σε δευτερόλεπτα. Επεσαν 3-4 όλμοι. Και ήρθε το ελικόπτερο και τον πήρε...

Μάθατε τι απέγινε;
Εζησε. Το δικό μου όπλο ήταν Μ-16. Στο σημείο του γεμιστήρα υπάρχει ένα κουμπί που πατάς και ο γεμιστήρας πέφτει. Πατούσα εγώ το κουμπί και δεν έπεφτε. Είχε χτυπηθεί από σφαίρες το όπλο, το οποίο κρατούσα - σε τρία σημεία! Ενα από τα σημεία ήταν εκεί όπου ο γεμιστήρας μπαίνει στο όπλο. Γι’ αυτό δεν έπεφτε. Αν δεν έβρισκαν το όπλο μου οι σφαίρες, θα σκοτωνόμουν.
Και άλλη μια περίπτωση, παρόμοια, μερικές εβδομάδες πριν φύγω (γιατί εκεί οι αξιωματικοί υπηρετούσαν έξι μήνες έξω και μετά πήγαιναν πίσω στη βάση). Αλλά και εκεί, στη βάση, κάθε βράδυ βομβάρδιζαν οι Βιετκόνγκ. Κάτι μας έριξαν κι έγινε έκρηξη, γιατί εκεί ήταν και η αποθήκη των πυρομαχικών. Εριξαν μια ρουκέτα, έγινε η έκρηξη και σηκωθήκαμε αμέσως. Πήγαμε σε ένα καταφύγιο. Οταν επέστρεψα διαπίστωσα ότι εκεί που κοιμόμουν, στο στρώμα μου, είχε ανάψει φωτιά, καιγόταν! Η έκρηξη έγινε πριν σηκωθώ να φύγω. Το στρώμα μου πρέπει να είχε χτυπηθεί από βλήμα (την ώρα που κοιμόμουν), αλλά δεν με χτύπησε.

Ο Θεός έχει τελικά έντονη παρουσία στον πόλεμο…
Ναι.

Είδατε ανθρώπους να πεθαίνουν;
Ναι.

Πόσους;
Δεν θέλω να τα θυμάμαι...

Τι αποτύπωμα σας άφησε αυτό;
Ακου τι γίνεται... Εχασα φίλους... Τι να γίνει; Πεθαίνουν. Από τους όλμους που σου είπα, μπροστά μου, χτυπήθηκαν και πεθάναν αρκετοί. Και σου λέω, το όπλο μου χτυπήθηκε. Δίπλα μου, ο Ελληνοαμερικανός χτυπήθηκε και φώναζε, και ήρθαν τα ελικόπτερα και μας πήραν. Δεν βλέπαμε πού ήταν ο εχθρός.

Η φτώχεια και ο Εμφύλιος με είχαν προετοιμάσει

Το ηθικό πώς ήταν;
Θα σου πω τώρα πώς ήταν το ηθικό στο Βιετνάμ... Εγώ ήμουν κάπως πιο προετοιμασμένος για να δω κάποια διαφορά στον τρόπο ζωής. Εχεις έναν Αμερικανό τώρα, που τον πήραν να υπηρετήσει από τη Νέα Υόρκη, όπου είχε όλες τις ανέσεις, και ξαφνικά βρέθηκε στη ζούγκλα. Και βλέπει φτώχεια και τα άλλα… Και ψάχνει πού είναι ο… καμπινές, πού είναι τα αποδυτήρια, πού είναι το ζεστό και πού το κρύο νερό.

Σοκαρίστηκαν;
Ναι. Εγώ είχα ζήσει τη φτώχεια.

Και τον Εμφύλιο.
Ναι, θυμάμαι και τον πόλεμο της εποχής εκείνης, με τους πυροβολισμούς που έριχναν αυτοί, οι κομμουνιστές. Παλιά, η μητέρα μου δούλευε στα λουτρά του Καϊάφα και ο αστυνόμος εκεί πέρα ήταν φίλος μου. Τότε ήταν το ’47, ήμουν 5 χρονών. Τότε, τον έπιασαν και τον σκότωσαν τον άνθρωπο αυτόν.

Οι κομμουνιστές;
Ναι. Ηξερα από πυροβολισμούς. Αλλά ήξερα και τη φτώχεια. Γιατί εμείς μεγαλώναμε σε ένα δωμάτιο αλλά το χωριό ήταν έξω. Δεν με επηρέασαν η ζωή του Βιετνάμ, η φτώχεια κ.λπ. Οπότε ο πόλεμος για έναν Αμερικανό, που έχει όλα τα μέσα, ήταν σοκαριστικός... Πάθαιναν σοκ, γιατί αναρωτιούνταν «τι γίνεται εδώ πέρα;». Αλλά πολλοί από αυτούς δεν ήξεραν και το ιστορικό. Ομως, εγώ θυμάμαι...

Δεν ήξεραν γιατί πολεμούσαν;
Ναι, για το Βιετνάμ και τούτα και τα άλλα... Ησουν υποχρεωμένος να πας στο Βιετνάμ και δεν ήξεραν τι είναι το Βιετνάμ, πού είναι το Βιετνάμ. Απλώς πήγαιναν. Γιατί εγώ θυμάμαι από 11 χρονών ότι διάβαζα εφημερίδες για την Ινδοκίνα, για τους Γάλλους και το Ντιέν Μπιέν Φου. Και τα διάβαζα με ενδιαφέρον... Και το ’67 πού βρέθηκα; Στην Ινδοκίνα! Κύριε ελέησον… Εγώ, γεννημένος σε ένα χωριό, στον Πύργο, να πηγαίνω κοντά εκεί, στην ίδια κατάσταση!

Οπότε, το ηθικό τους δεν ήταν καλό.
Κοίταξε, τώρα συναντιέμαι με άλλους βετεράνους του Βιετνάμ που έχουν και ψυχολογικά προβλήματα, και το ερώτημα κάθε βετεράνου είναι: «Γιατί; Γιατί αυτός σκοτώθηκε και εγώ δεν σκοτώθηκα;»

Αυτό είναι πανανθρώπινο ερώτημα.
Ναι, το «ΓΙΑΤΙ;». Επί χρόνια μετά τον πόλεμο δούλευα και με την οικογένεια δεν είχα χρόνο να σκεφτώ το «γιατί;». Μετά άρχισα να έχω κάποιους εφιάλτες ότι βρισκόμουν στο Βιετνάμ.

Πότε έγινε αυτό;
Πριν από 4-5 χρόνια…

Μόλις βγήκατε στη σύνταξη. Οταν «φρέναρε» κάπως η ζωή σας.
Ναι, ναι. Και μάλιστα, θυμάμαι ένα όνειρο, ότι έφυγα στο Βιετνάμ και έλεγαν ότι θα μου έπαιρναν το όπλο. Και είπα εγώ «τι κάνετε; Πάτε να μου πάρετε το όπλο;».
Είδα ότι μου είπαν «να πας στο λεωφορείο, να πας στο αεροδρόμιο και να φύγεις». Και, όταν πήγα να δω κάποιον ψυχολόγο, μου είπε «να είσαι ευγνώμων, διότι, όταν ήσουν απασχολημένος, όλα αυτά ήταν στο υποσυνείδητο, αλλά τώρα, που έχεις χρόνο, αρχίζουν και βγαίνουν στην επιφάνεια». Και πολλοί το παθαίνουν. Εν τω μεταξύ, την περίοδο που φύγαμε από το Βιετνάμ δεν υπήρχαν συστήματα διαχείρισης των ψυχολογικών προβλημάτων που προκαλεί ο πόλεμος. Σου έλεγαν «thank you very much, πήγαινε στην ευχή του Θεού». Και επειδή είχε αγανακτήσει ο κόσμος με όλον αυτόν τον πόλεμο που έδειχναν στις τηλεοράσεις… Ο πόλεμος ουσιαστικά ξεκίνησε για τις ΗΠΑ το ’65 και τελείωσε το ’75.

Δέκα χρόνια. Σαν τον πόλεμο της Τροίας...
Ναι.

Αλλά δεν πήρατε τελικά αυτή την «Τροία».
Πώς να την πάρουμε με 55.000 νεκρούς; Μπορείς να δεις το Vietnam Memorial, που έχει τα ονόματα όλων.

Οι Αμερικανοί εκείνη την εποχή δεν μπορούσαν να αντιληφθούν την απειλή του κομμουνισμού

Γιατί έχασε η Αμερική;
Γιατί έχασε την υποστήριξη του λαού. Τα ΜΜΕ διαδραμάτισαν τρομερά σημαντικό ρόλο στην ήττα. Προπάντων η νεολαία περίμενε ότι, όταν φοιτούσες σε πανεπιστήμιο, μπορούσες να τελειώσεις, αλλά μετά θα πήγαινες στο Βιετνάμ να υπηρετήσεις. Ηταν υποχρεωτική η θητεία. Και άρχισε ο κόσμος να βλέπει στις τηλεοράσεις τι γίνεται, χωρίς να βλέπει προοπτική ότι θα τελείωνε κάπου ο πόλεμος, ότι θα νικούσαμε. Το Βιετνάμ, μετά τη συνθήκη με τη Γαλλία, χωρίστηκε στο Βόρειο και το Νότιο για να γίνουν εκλογές και να ενωθεί. Αυτές οι εκλογές δεν έγιναν ποτέ. Την εποχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι Αμερικανοί βοηθούσαν τους κομμουνιστές να πολεμήσουν τους Γιαπωνέζους. Και μετά, όταν τελείωσε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, η Γαλλία ήθελε την αποικία της πίσω. Τότε ήταν η Ινδοκίνα, δεν ήταν μόνο το Βιετνάμ - ήταν το Λάος και η Καμπότζη. Αυτές οι περιοχές ήταν η Ινδοκίνα. Οι άλλοι λένε «περίμενε, εμείς πολεμήσαμε τους Ιάπωνες για να τους διώξουμε και μετά θα γίνουμε αποικία πάλι;».

Ποιος είχε δίκιο στον πόλεμο αυτόν;
Ο απλός Αμερικανός δεν καταλαβαίνει τι εστί κομμουνισμός. Δεν αντιλαμβανόταν τον κίνδυνο του κομμουνισμού. Θυμάμαι ότι είχε πάει ο Χρουστσόφ, ο Ρώσος γ.γ. του ΚΚΣΕ, χτυπούσε το παπούτσι του στα Ηνωμένα Εθνη και έλεγε «θα σας θάψουμε». Εγώ έζησα τον φόβο του Εμφυλίου Πολέμου και είχα αυτή τη φοβία του κομμουνισμού.

Δικαιολογημένη.
Ναι. Οι Αμερικανοί ιδέα δεν είχαν. Και ήταν το λεγόμενο φαινόμενο του «domino theory» ότι, αν πέσει αυτή η χώρα, μετά θα πέσουν και οι υπόλοιπες.
Εγώ καταλάβαινα αυτόν τον κίνδυνο. Ενας Αμερικανός, που δεν τον είχε ζήσει, δεν τον καταλάβαινε...

ΠΗΓΗ: «κυριακάτικη δημοκρατία»