«Έλληνα Έλληνα είσαι σκουλήκι. Αυτή η Ακρόπολη δεν σου ανήκει», τραγούδαγαν οι Panx Romana στο κομμάτι «Έλληνες», κι εγώ πιτσιρικάς τότε, από τη μια απορούσα γιατί το λένε αυτό κι από την άλλη κοπανιόμουνα επειδή μου άρεσε η μουσική. Έπρεπε να περάσουν 20 χρόνια από τότε που το πρωτάκουσα για να καταλάβω τι εννοούσαν οι πανκηδες που γούσταρα στα μέσα της δεκαετίας του ’80.
Έπρεπε να περάσουν περίπου 7300 μερόνυχτα για να συνειδητοποιήσω με φρίκη κι αποκαρδίωση ότι οι Panx Romana είχαν 100% δίκιο. Ούτε λάθος, ούτε ψεγάδι, ούτε ίχνος προσωρινού ξαστοχήματος της κρίσης – κι ας ήταν «περιθωριακοί» κι «αναρχικοί». Οι Panx Romana απλά ήταν προφήτες.
Απόδειξη, το ανοσιούργημα που θα λάβει χώρα επί των χαλεπών ημερών μας. Ο Παρθενών, η Ακρόπολις ολόκληρη στην πραγματικότητα, ξηλώνονται για να πάρουν τη θέση τους «χυτά» αντίγραφα, μακέτες των πρωτοτύπων, όπως μακέτα της πρωτότυπης Ελλάδας είναι το θλιβερό έκτρωματικό κράτος που ψευδεπίγραφα φέρει το ουράνιο τούτο όνομα.
Τα δελτία ειδήσεων, οι ενημερωτικές εκπομπές, η ηλεκτρονική «μαζική» ενημέρωση θα προσποιηθούν ότι αγνοούν το γεγονός ή ότι δεν το «παίζουν» επειδή δεν θα φέρει τηλεθέαση και ακρόαση. Η αλήθεια (που δεν μπορεί κανείς να αποδείξει) είναι ότι οι πάντες ξέρουν καλά ότι η «καταβίβαση» των μετόπων αποτελεί ένα επιπλέον βήμα στην αποβλάκωση της ζαλισμένης μάζας και στην επίτευξη του τελικού στόχου ο οποίος ήταν, είναι και παραμένει το απόλυτο μηδέν.
ΤΙ ΑΠΟΜΕΝΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ, ΤΙ ΑΠΟΜΕΝΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ;
Χυδαία και καραγκιοζίστικα ψέμματα του εκάστοτε υπουργού Πολιτισμού που καμώνεται τον πατριώτη όποτε γυρεύει τα μάρμαρα του Παρθενώνα από τους Άγγλους: «Πρέπει να επιστραφούν στον φυσικό τους χώρο. Δεν είναι η θέση τους στο Βρεταννικό Μουσείο». Μα που στην ευχή είναι τελικά η θέση τους; Στον Παρθενώνα ή στο παγερό «μουσείο της Ακροπόλεως», το οστεοφυλάκιο του ελληνικού πολιτισμού; Φυσικός χώρος του ιερού μας μνημείου είναι δυο τετραγωνικά μέτρα πίσω από μια τζαμαρία; Σαν τις πουτάνες στο Αμβούργο θα εκτίθεται το αρχαίο κάλλος;
Το 1976-7 ξηλώσανε το σύμπλεγμα του Κέκρωπος και της Κόρης από το δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα.
Το 1979 ξηλώσανε τις Καρυάτιδες από το Ερέχθειο.
Το 1986 ξηλώσανε γλυπτά από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα.
Το 1989 ξηλώσανε τις μετόπες της ανατολικής πλευράς του Παρθενώνα.
Το 1992-3 ξηλώσανε τη δυτική ζωφόρο του Παρθενώνα.
Το 1998 ξηλώσανε τη ζωφόρο του ναού της Αθηνάς Νίκης.
Το 2007 θα ξηλώσουν τις 7 από τις 8 μετόπες της βόρειας πλευράς του Παρθενώνα για να «τις γλιτώσουν από την ρύπανση, την όξινη βροχή και την (αιολική) διάβρωση από τον βοριά».
Θα... γλιτώσει ο Παρθενώνας δηλαδή από την ίδια του την τοποθεσία;
Άθλιοι, γκρίζοι και μοιραίοι ανθρωπόμορφοι όλοι μας και πρώτος πρώτος εγώ που τα γράφω, καθόμαστε κι ανεχόμαστε ακόμα να κορδωνόμαστε για το αρχαίο κλέος.
Ώρες ώρες αναρωτιέμαι τι στο διάολο θέλω και κάθομαι και γράφω και μιλάω και προσποιούμαι ότι παρεμβαίνω… σε τι; Γιατί; Σε ποιους;
Ίσως πιο έντιμη να ήταν η σιωπή.
Τίποτε άλλο δεν έχω να πω παρά να παραθέσω σε ηλεκτρονική μορφή κείμενα από σημερινές εφημερίδες (21-12-2006) που αναφέρθηκαν στο θέμα.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Αποκαθηλώνονται και οι μετόπες
Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ
Σε μια θυελλώδη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, όπως ήταν η προχθεσινή, αποφασίστηκε να κατεβούν από τον Παρθενώνα εντός του 2007 και τα τελευταία κομμάτια που φέρουν γλυπτό διάκοσμο, οι έξι από τις επτά μετόπες της βόρειας κιονοστοιχίας. Η έβδομη, η γωνιακή (αρ. 32), η μόνη που δεν αποξέστηκε από τους χριστιανούς, δεν πρόκειται επί του παρόντος να κατεβεί γιατί αποτελεί δομικό στοιχείο του ναού, εξασφαλίζει τη στατική επάρκειά του, καθώς φέρει γείσο 9 τόνων και θα αναστηλωθεί μαζί με το αέτωμα της δυτικής πλευράς, όποτε και εάν αυτό κριθεί σκόπιμο.
Η απομάκρυνση των μετοπών από τον Παρθενώνα αποτελεί σημαντική απόφαση, επιβεβλημένη εκ των πραγμάτων, καθώς η ρύπανση της ατμόσφαιρας συνεχίζει να καταστρέφει τα γλυπτά. Επ' αυτού ουδείς διαφωνούσε. Ωστόσο, υπήρχαν φωνές που έθεταν το ζήτημα της αυθεντικότητας του μνημείου μετά τη σταδιακή απογύμνωσή του από τα αρχαία κομμάτια και την αντικατάστασή τους με χυτά αντίγραφα. Οι αρχαίες μετόπες αφού συντηρηθούν θα τοποθετηθούν στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης, μαζί με τον υπόλοιπο γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα και στη θέση τους θα ανεβούν παλιά εκμαγεία τους που απεικονίζουν τα γλυπτά σε καλύτερη κατάσταση από τη σημερινή.
Θύμα των χριστιανών
Οι μετόπες υπήρξαν πολλαπλό θύμα, πρώτα της μανίας των χριστιανών που έξυσαν τη γλυπτή επιφάνειά τους όταν ο Παρθενώνας μετατράπηκε σε εκκλησία, και αργότερα ανατινάχθηκαν από τον Μοροζίνη το 1687. Οι πλάκες που θα κατεβούν από το μνημείο, νόμιζαν οι μελετητές του ότι αποτελούσαν αδιατάρακτα κομμάτια, αλλά όταν άρχισαν την έρευνα διαπίστωσαν ότι είχαν δεχτεί επεμβάσεις.
Από τις 32 μετόπες που είχε η βόρεια πλευρά, σώζονται μόνο 13 και σε κατάσταση τέτοια που είναι δύσκολο να διατυπωθεί ακριβώς τι αφηγούνταν. Ολοι δέχονται ότι απεικόνιζαν σκηνές του τρωικού δράματος. Σύμφωνα με τον Αγγελο Δεληβορριά, που έχει μελετήσει τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα «από τη μετόπη αρ. 2 αναγνωρίζεται σκηνή από την προετοιμασία των Ελλήνων για την αναχώρησή τους». Στην 24η «ο Μενέλαος, με τη συνοδεία μάλλον του Οδυσσέα, επιχειρεί να εκδικηθεί την Ελένη η οποία καταφεύγει στο ξόανο της Αθηνάς για να διασωθεί τελικά χάρη στη θεϊκή παρέμβαση της Αφροδίτης και του Ερωτα».
Με δεδομένες τις καταστροφές που έχει υποστεί το μνημείο στους αιώνες, η κατάσταση διατήρησης των μετοπών που έχουν απομείνει στη θέση τους δεν είναι κακή. Παρουσιάζουν ωστόσο ρηγματώσεις στο μέσον του μήκους τους, είπε ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αρχαίων Μνημείων Δημ. Ζιρώ, εισηγούμενος θετικά για την επέμβαση. Πιο επιβαρημένες φαίνεται να είναι οι πέντε ανατολικότερες μετόπες, οι ασκεπείς, σε σχέση με τις τρεις δυτικότερες που προστατεύονται από γείσα. Η αποξίλωσή τους θα γίνει επί τη βάσει της μελέτης της αρχιτέκτονα Ροζαλίας Χριστοδουλοπούλου, η οποία παρουσίασε στο ΚΑΣ με διαφάνειες την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει.
Μοναδική διέξοδος
Η επέμβαση είναι «σωστικού χαρακτήρα», τόνισαν ο πρόεδρος της ΕΣΜΑ Χαρ. Μπούρας και η διευθύντρια της ΥΣΜΑ Μαίρη Ιωαννίδου, τονίζοντας πως το κατέβασμα των μετοπών αποτελεί «μοναδική διέξοδο για τη σωτηρία τους», ενώ ο Δημ. Ζιρώ επέμενε να έχει το χαρακτήρα του «προσωρινού», καθώς «βρίσκεται σε κρίσιμη στιγμή η διεκδίκηση της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα» και η αποξήλωση του ναού ίσως χρησιμοποιηθεί ως αντεπιχείρημα για τη μη επιστροφή τους.
«Κάθε άλλο», απάντησε ο Χαρ. Μπούρας. «Οι ξένοι μάς κατηγορούν, λένε πως είναι ντροπή να αφήνουμε αυτά τα αριστουργήματα στο έλεος της όξινης βροχής και της αιολικής ενέργειας».
«Αν είναι έτσι, γιατί καθυστέρησαν τόσα χρόνια να κατεβούν;» ρώτησε η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Τζένη Βελένη, θέτοντας επίσης θέμα αυθεντικότητας του μνημείου. «Η συζήτηση αυτή είναι υποκριτική, ρητορική, φιλοσοφική» αντέτεινε ο Μαν. Κορρές, υποστηρίζοντας πως «ο Παρθενώνας δεν είναι τα μάρμαρά του αλλά το άυλο περιεχόμενό του, οι ιδέες που περικλείονται σ' αυτό το οικοδόμημα». «Ναι, αλλά αυτό το οικοδόμημα αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς και στη συνάντηση του Κιότο έγινε μεγάλη συζήτηση για την αυθεντικότητα των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς», επισήμανε ο διευθυντής του Βυζαντινού Μουσείου Δημ. Κωνστάντιος.
Από την άναρχη συζήτηση που ακολούθησε προκλήθηκε ένταση που κατέληξε σε «έκρηξη» του γ.γ. του ΥΠΠΟ και προεδρεύοντος του ΚΑΣ Χρ. Ζαχόπουλου. Τελικά αποφασίστηκε με μία μόνο ψήφο κατά (Τζένη Βελένη) και τη σύμφωνη γνώμη της Α' Εφορείας Ακρόπολης, της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και της Διεύθυνσης Συντήρησης, η καταβίβαση των μετοπών και η αντικατάστασή τους από χυτά αντίγραφα.
ΤΑ ΝΕΑ
ΜΕΤΟΠΕΣ ΑΠΟ ΤΣΙΜΕΝΤΟ ΘΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΟΥΝ ΤΙΣ ΑΥΘΕΝΤΙΚΕΣ
Αντίγραφα στον Παρθενώνα
Της Μαίρης Αδαμοπούλου
Επτά από τις οκτώ μετόπες της βόρειας πλευράς του Παρθενώνα θα εγκαταλείψουν ύστερα από 2.500 χρόνια το μνημείο-σύμβολο της κλασικής αρχαιότητας για να γλιτώσουν από τη ρύπανση, την όξινη βροχή και την (αιολική) διάβρωση από τον βοριά, που τους στέρησε την πατίνα και έφθειρε τα αρχαία ανάγλυφα. Τη θέση τους θα πάρουν ακριβή αντίγραφά τους από τσιμέντο - όπως έχει συμβεί και με άλλα γλυπτά των μνημείων της Ακρόπολης που έχουν απομακρυνθεί από την αρχική τους θέση - ενώ οι αυθεντικές μετόπες, αφού συντηρηθούν, θα εκτεθούν στο Νέο Μουσείο Ακροπόλεως.
«Είναι η μοναδική λύση σωτηρίας, καθώς βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι οι μετόπες που βρίσκονται σε άλλες πλευρές του μνημείου», επεσήμανε στη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου ο πρόεδρος της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως, Χαράλαμπος Μπούρας. «Είναι ντροπή αυτά τα αριστουργήματα να παραμένουν εκτεθειμένα στη βροχή, τα καυσαέρια και τον βοριά».
Εκτεθειμένες (οι πέντε από τις οκτώ), καθώς λείπουν τα προστατευτικά γείσα, με έντονες ρηγματώσεις που προκάλεσαν οι μεταλλικοί σύνδεσμοι και «κτισμένες» με τσιμέντο από παλαιότερες αναστηλώσεις, οι μετόπες της βόρειας πλευράς του Παρθενώνα απεικονίζουν σκηνές από τα γεγονότα που ακολούθησαν την πτώση της Τροίας βάσει του χαμένου έπους του 7ου αι. π.Χ. «Ιλίου Πέρσις». Κλειδί για την ανάγνωσή τους θεωρούνται δύο, όπου αποτυπώνεται η συμφιλίωση του Μενελάου και της Ελένης, ενώ ανάμεσά τους βρίσκεται και η μοναδική μετόπη του Παρθενώνα που περιλαμβάνει τέσσερις μορφές και έχει ως θέμα της τη φυγή του Αινεία.
Μοναδική αυθεντική μετόπη που θα μείνει προς το παρόν στη θέση της είναι η λεγόμενη του «Ευαγγελισμού», στη βορειοδυτική γωνία του Παρθενώνα. Πρόκειται για τη μοναδική που σώθηκε από τον βανδαλισμό των χριστιανών, καθώς «είδαν» αντί για δύο θεές του Δωδεκαθέου τη σκηνή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και θα καταβιβαστεί στο μέλλον.
Το έργο της αποξήλωσης προγραμματίζεται για την επόμενη χρονιά υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξουν πιστώσεις, καθώς μέχρι τώρα δεν έχουν εγκριθεί χρήματα για τα έργα του ερχόμενου έτους, ενώ έχει περικοπεί και η χρηματοδότηση από τις δημόσιες επενδύσεις.
Κόντρες για την αυθεντικότητα
«Θα έχουμε αυθεντικό Παρθενώνα μετά την αποξήλωση;», ήταν το ερώτημα που άναψε φωτιές στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, ερώτημα που συνδέθηκε και με τον επαναπατρισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα. Κατά πλειοψηφία τελικά, γνωμοδότησε το ΚΑΣ για την προέγκριση της καταβίβασης των μετοπών αφού «η Ελλάδα έχει κατακριθεί που δεν έχει ακόμη κατεβάσει τα Γλυπτά και ήδη έχει καθυστερήσει», σύμφωνα με τον προϊστάμενο της Α' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Αλέξανδρο Μάντη. Και όσο για τα γλυπτά της δυτικής πλευράς που παραμένουν στη θέση τους, «για να απομακρυνθούν θα πρέπει να μετακινηθούν δεκάδες υπερκείμενοι τόνοι και θα προσβληθεί η αυθεντικότητα ενός σημείου που δεν έχει θιγεί από την αρχαιότητα», διευκρίνισε ο κ. Μπούρας.
Ιστορίες αντικατάστασης
Μέχρι σήμερα από τα μνημεία της Ακροπόλεως έχουν καταβιβαστεί:
1976-1977: Το σύμπλεγμα του Κέκροπα και της Κόρης από το δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα
1979: Οι Καρυάτιδες από το Ερέχθειο
1986: Γλυπτά από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα
1989: Οι μετόπες της ανατολικής πλευράς του Παρθενώνα
1992 -93: Η δυτική ζωφόρος του Παρθενώνα
1998: Η ζωφόρος του ναού της Αθηνάς Νίκης
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Επτά μετόπες στην «εντατική»
Θα απομακρυνθούν από τη βόρεια κιονοστοιχία του Παρθενώνα και θα συντηρηθούν
Της Γιωτας Συκκα
Οι επιπτώσεις από την ατμόσφαιρα και τους ρύπους επιβάλλουν μια ακόμη καταβίβαση στον Ιερό Βράχο. Πρόκειται για επτά αρχαίες μετόπες στο δυτικό τμήμα του θριγκού της βόρειας κιονοστοιχίας του Παρθενώνα, οι οποίες θα απομακρυνθούν άμεσα (χρηματοδότηση πάντως δεν υπάρχει), και στη θέση τους θα τοποθετηθούν αντίγραφα από τεχνητό λίθο κατασκευασμένα από το συνεργείο εκμαγείων της Ακρόπολης.
Οσο για τα πρωτότυπα θα εισαχθούν στην «εντατική» για να δεχτούν τις επεμβάσεις συντήρησης και όταν ολοκληρωθεί η... θεραπεία θα στεγαστούν μόνιμα στο νέο Μουσείο. Την πρόταση της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων της Ακρόπολης (μελέτη της Ροζαλίας Χριστοδουλοπούλου), ενέκρινε προχθές κατά πλειοψηφία το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για την καταβίβαση των μετοπών 24, 25, 27, 28, 29, 30 και 31 και όπως συμβαίνει πάντα στις περιπτώσεις που αποφασίζεται καταβίβαση αρχαίων από ένα μνημείο, τα μέλη δεν απέφυγαν τη γνωστή συζήτηση περί αυθεντικότητας με όλες τις εντάσεις που ακολουθούν και τις διαφωνίες.
Το θέμα κατά τον πρόεδρο της ΕΣΜΑ, Χαράλαμπο Μπούρα, «είναι τυπικό». Θύμισε μάλιστα στα μέλη του Συμβουλίου την άποψη πολλών ξένων επιστημόνων αλλά και Ελλήνων που θεωρούν «ντροπή ότι αφήνουμε τα αρχαία στο έλεος της όξινης βροχής, των καυσαερίων και του βοριά».
Στο δυτικό τμήμα του θριγκού της βόρειας πλευράς βρίσκονται στην αρχική τους θέση οκτώ αρχαίες μετόπες, οι οποίες διατηρούν γλυπτό διάκοσμο. Οι πέντε απ’ αυτές είναι ασκεπείς, ενώ οι τρεις δυτικότερες προστατεύονται από γείσα. Η στρώση μάλιστα των γείσων στην περιοχή αυτή αναστηλώθηκε από τον Ν. Μπαλάνο.
Η πρόταση της ΕΣΜΑ ακολουθεί τη γενικότερη αρχή που εφαρμόζεται στο έργο της Ακροπόλεως για αντικατάσταση με αντίγραφα των γλυπτών του μνημείου και των επιλεγμένων αρχιτεκτονικών μελών με γλυπτό διάκοσμο. Το μέτρο έχει ήδη εφαρμοστεί στο ανατολικό τμήμα του θριγκού της ίδιας πλευράς του μνημείου. Τα αρχιτεκτονικά μέλη της περιοχής αυτής, όπως παρατήρησε ο διευθυντής Αναστήλωσης Δημοσθένης Ζιρώ, «παρουσιάζουν ρηγματώσεις και άλλα προβλήματα που συναντώνται συχνά σε αναστηλωμένα στο παρελθόν μνημεία. Ειδικά οι μετόπες εμφανίζουν ρηγματώσεις στο μέσον περίπου του μήκους τους, όπου υπήρχαν αρχαίοι εγκάρσιοι σύνδεσμοι με τους εσωτερικούς λίθους πληρώσεως».
Για την αναγκαιότητα της επέμβασης μίλησε η διευθύντρια της ΥΣΜΑ, Μαρία Ιωαννίδου, τονίζοντας πως είναι σωστική, ενώ για τη δυτική πλευρά, που δεν έχει πειραχτεί, ο Χ. Μπούρας απάντησε πως «δεν μπορεί να κατέβει γιατί θα πρέπει να αποξηλωθεί το σύνολο του αετώματος, να κατέβουν δεκάδες τόνοι και να προσβληθεί η αυθεντικότητα του χτισίματος που δεν άγγιξε κανείς από την αρχαιότητα έως σήμερα».
Θα αναρωτηθεί κανείς τι αυθεντικό απομένει στο μνημείο. Η τελευταία μετόπη (32) στο δυτικό τμήμα του θριγκού της βόρειας περίστασης του Παρθενώνα και οι 14 δυτικές μετόπες.
Εχει δεχτεί η επιστημονική κοινότητα ότι κάθε γλυπτός διάκοσμος θα μεταφερθεί στο μουσείο και ότι στο μνημείο θα είναι τα τσιμεντένια αντίγραφα, ήταν η ερώτηση που έθεσε ο διευθυντής του Βυζαντινού Μουσείου Δημήτρης Κωνστάντιος. «Η αξία των γλυπτών είναι τόσο μεγάλη που επιβάλλει την απομάκρυνσή τους», απάντησε ο πρόεδρος της ΕΣΜΑ, υπογραμμίζοντας πως άλλοι μιλούν για ένα απέραντο εκμαγείο, άλλοι αναρωτιούνται γιατί δεν έγιναν όλα αυτά νωρίτερα. «Γιατί υπήρχαν άνθρωποι που δεν ήθελαν τέτοιες μεταβολές».
