Ταξίδι στην Αίγυπτο

Η Σφίγγα εν μέσω αμμοθύελλας

Το πρώτο συναίσθημα που... επισκέπτεται τον επισκέπτη της αμμοδαρμένης χώρας του Νείλου είναι μια ανεξήγητη οικειότητα. Η εντύπωση ότι έχει περπατήσει ξανά, κάποτε στο μακρινό ή εγγύτερο παρελθόν στα δαιδαλώδη στενοσόκακα της Αλεξάνδρειας, της Γκίζας, του Καΐρου. Σαν να μυρίζει ένα χαρμάνι από φωνές, σαν να γεύεται εικόνες και σαν να αγγίζει μυρωδιές που τις έχασε και τις ξαναβρίσκει. Δεν ξέρω για τους άλλους λαούς και τα ηχοχρώματα που κολλάνε πάνω τους όταν βαδίζουν σε τούτα τα χώματα. Για τους Έλληνες μπορώ να το πω με σιγουριά - και ειδικά για όλους όσοι έχουν μοιραστεί μαζί μου κάποια δυνατά χαρτιά από το μετοχολόγιο των αναμνήσεών τους από άλλες χώρες (και έχουν κι ένα μυαλό, που θα μπορούσες άνετα να το εμπιστευτείς). Αυτοί οι τελευταίοι διακρίνουν ανέτως την συγγένεια. Οι άλλοι απαιτούν ληξιαρχικές πράξεις γέννησης Αθηνών και Μέμφιδας και δεν μπορούν να δουν, να εμβιώσουν ή έστω να υποπτευθούν οτιδήποτε βρίσκεται εκτός του...
επιστητού. Ναι μεν είναι πολλοί αυτοί, πάντα η υπεραγορά της πλάσης τους παρέχει σε υπέρπληθώρα, αλλά δεν μας πολυνοιάζουν. Είθισται να κάνουν μόνο μπούγιο και ποτέ την διαφορά. Αλλά, για στάσου. Είναι μια "άλλη" χώρα η Αίγυπτος; Μπορεί και όχι. Λίγο Ηρόδοτο αν βάλεις στην εξίσωση, λίγο Μανέθωνα, περισσότερο Αλέξανδρο, τον ιερέα της Σάιδας, τους επιγόνους, τους Πτολεμαίους και τον Καβάφη, θα το σκέφτεσαι διπλά πριν ξαναπείς πως η Αίγυπτος είναι μια άλλη χώρα.

Οι πρώτες εμπειρίες από την πατρίδα τόσων θεών, Φαραώ και πολεμαρχών είναι δύο. Αμφότερες αρνητικές. Όπως στις μεγάλες τις μυήσεις, το ιερατείο θέλει να ξεσκαρτάρει τους επιπόλαιους, τους λίγους, τους αφόρητα θνητούς. Κι αυτό η αρχιέρεια Αίγυπτος το καταφέρνει με τον θόρυβο και την βρώμα. Η ζέστη λειτουργεί επικουρικά. Οι Άραβες την αντέχουν, οι Αφρικανοί ομοίως και οι Έλληνες περισσότερο αποθαρρύνονται με τους συμπατριώτες τους εντός Ελλάδος παρά με μια τοσοδούλα σαραντάρα βαθμών Κελσίου. Και η άμμος θα βοηθούσε αν δεν αποτελούσε ιδανικό, αναπόστατο στοιχείο ενός αλλόκοσμου τοπίου, το οποίο μαγεύει αδαείς και μεμυημένους. Με την βρώμα και τον θόρυβο, τις πρώτες ύλες του χάους, η Αίγυπτος λέει στους εφήμερους να μην ξαναπατήσουν. Καλά έφτασες μέχρι εδώ, αλλά αν δεν με θέλεις βαθιά, ας μην το ξαναδοκιμάσεις. Για τους άλλους, αν επιμείνουν, κουραστούν, σπαταλήσουν αποθέματα ισχύος, υλικής και πνευματικής, αν το θελήσει τούτη η γη, κάτι παραπάνω θα δώσει. Μια αρμαθιά ίσως από πολύτιμους κραδασμούς. Μια χούφτα αέρα από τα σωθικά της ερήμου. Μια μετάληψη μεθυστική με το νάμα των πυραμίδων και της αμείλικτης (αλλά ποτέ αχάριστης) φίλης ανθρώπων και θεών, της Σφίγγας. Πάνω απ' όλα, αν έχει τις καλές της, τα κέφια της, τις χαρές της, μπορεί και να σκορπίσει απλόχερα μνήμες και δυνάμεις - μη μετρήσιμες από τα δικά μας μέτρα και σταθμά, αλλά από αλλού και αλλιώς και αλλοτινά.

Πως θα το καταλάβεις αυτό ότι συνέβη; Ε, αφού θα έχει συμβεί δεν θα θέλει κολαούζο. Θα το νιώσεις δίχως να χρειαστεί να διαβάσεις εγχειρίδιο χρήσης βιωμάτων. Πάντως, για να μην πέλαγοδρομείς απορώντας: αν σε κάποια ή κάποιες στιγμές αισθανθείς ότι χάθηκε ο χρόνος, δεν μπορείς αλλά και δεν νοιάζεσαι να σε "ξαναβρείς" στα γνώριμα, τότε κάτι άρχισε να σου χαρίζει η χώρα. Για να είμαι ακριβής, το παράξενο εσωτερικό ταξίδι που προσπαθώ ασθμαίνοντας να περιγράψω δεν έχει απόλυτη σχέση με τον χρόνο. Δεν κόβεις εισιτήριο για την εποχή των Ραμσήδων και των Χεόπων για να παρακολουθήσεις τα μάταια και εν πολλοίς αστεία μεγαλεία των βασιλέων. Διαστατικό είναι το δρομολόγιο της βαθείας Αιγύπτου. Συντονισμός με συχνότητα υψηλή, αρμονική, γαλήνια. Εντελώς διαφορετικός προορισμός από τους συνηθισμένους.
Ακόμα και οι αποκαλούμενοι "αλαφροΐσκιωτοι" δεν είναι σίγουρο πως θα συντονιστούν αμέσως. Από αλάργα θα ηχήσει η σιωπηλή μελωδία. Ελάχιστα αντιληπτή. Στις πόλεις εκδηλώνεται σαν ευχάριστο σφίξιμο στο στομάχι. Λες και είναι η αδημονία ερωτικού σμιξίματος, που ξεσπά σε νοσταλγία για το άγνωστο-γνωστό. Ένα χαμόγελο αχνό, μια ραστώνη μαζί με έξαψη. Άντε τώρα να το κάνεις λιανά όλο αυτό. Όμως, στις πυραμίδες, στην Σφίγγα ενώπιον, δεν υπάρχει αμφιβολία, υποσημείωση, αστερίσκος. Βοά. Αλλάζει εντός σου ο ρυθμός του κόσμου, που λέει κι ο ποιητής. Το στερέωμα χάνεται και άνεμος από ανείπωτη μακρινούς γαλαξίες εισβάλλει στα πνευμόνια σου, παίζει με τα μαλλιά σου, τα μιλίγγια σου, τα ακροδάχτυλά σου και μ´ εσένα ολόκληρο, στέλνοντάς σου ριπές καυτής άμμου για να σε μαστιγώσει και να σε ξυπνήσει. Τόσο οικείο και απόμακρο συνάμα. Τόσο αγαπημένο κι απωθημένο. Γλυκόξυνη σάλτσα επιστροφής. Τρως τον εαυτό σου και μεταβολίζεσαι σε καθαρή σκέψη και ενέργεια. Οι γραμμές από τις νοητές ευθείες, τα τρίγωνα που σε περιβάλλουν, ο ήλιος στις κορυφές των ανεξήγητων, ανερμήνευτων κτισμάτων, τα μονόστιχα που ψιθυρίζει ο λίβας σ´ αυτιά έτοιμα να ακούσουν, όλα είναι μια μεταβολή προς το αληθές Αυτόν. Όχι Εγώ, αλλά το Αυτόν, δηλαδή το ίδιο, την ίδια Πρωταρχική ουσία από την οποία πλαστήκαμε όλοι, σε Εκείνην επιστρέφουμε (χωρίς να το επιδιώκουμε ιδιαίτερα) και από Εκείνην απομακρυνόμαστε όσο ζούμε επειδή επιλέγουμε να είμαστε ανόητοι.

Το στρατόπεδο των μυστικών της Αιγύπτου είναι αχανές. Συνεχώς σκοπιά φυλάνε η έρημος και ο λαός που κατοικεί εκεί. Ο,τι πρέπει για να διατηρηθεί το απροσπέλαστο των αρρήτων. Ο λαός δείχνει απελπισμένος αλλά και σίγουρος - όποτε έχει να κάνει με αλλοδαπούς. Αντιμετωπίζει το πορτοφόλι των ξένων σαν σωσίβιο, που μπορεί να τον γλυτώσει από τον πνιγμό στην θάλασσα της ανέχειας. Οι αστυνομικοί στις πυραμίδες χαιρετούν στρατιωτικά τους τουρίστες και έπειτα ζητούν χαρτζηλίκι για την αναμνηστική φωτό. Φτωχά ντυμένοι μεροκαματιάρηδες πωλούν οικτρές καρικατούρες σκαραβαίων και "παραδοσιακά" ψιλολοΐδια σε τιμές που πέφτουν ανάλογα με την ένταση του παζαριού.
Όλοι γυρεύουν φιλοδώρημα στην Αίγυπτο. Από τον φύλακα των πυραμίδων που θα σου πει αυστηρά πως απαγορεύεται η λήψη φωτογραφιών εντός των τύμβων των Φαραώ (και ύστερα θα σου κλείσει πονηρά το μάτι για να κάνεις εσύ τις λήψεις σου, δίνοντάς του μπαξίσι) μέχρι το τρίτο στη σειρά γκαρσόνι, το οποίο θα έρθει για να πάρει την ίδια παραγγελία. Το μεγαλύτερο φιλοδώρημα, όμως, το λαμβάνει εκείνος που αντιλαμβάνεται -άμεσα ή με καθυστέρηση- την ισχύ του τόπου. Το μήνυμα που σου στέλνει ο κραδασμός της Αιγύπτου είναι ότι ο τόπος είναι πάνω απ' όλα. Το σημείο, το locus των Λατίνων, η δυσερμήνευτη επίδραση της γεωδαισίας επάνω σε όλα. Οι λαοί έρχονται και παρέρχονται.

Οι βιολογικές σπορές και οι συλλογικές μνήμες διασκορπίζονται μέσα στους ανίκητους αιώνες. Μπερδεύονται και μπερδεύουν τους επιγόνους της φθαρτής αυτοκρατορίας της ανθρωπότητας. Ο τόπος όμως είναι εκεί. Ορόσημο, φάρος, που θα βαστήξει το φως του αναμμένο μέχρι η Γη να οδεύσει στη νεκρική πυρά του Ήλιου, που κι εκείνος μια μέρα θα χαθεί. Σ' αυτό τον τόπο ξαναβρήκα ένα κομμάτι του εαυτού μου. Σ' αυτό τον τόπο προτείνω να πας, όσο πικρό, αντίξοο ή αφόρητο κι αν σου φανεί.