Πρόκλος, «Περί προνοίας και ειμαρμένης και του εφ ημίν προς Θεόδωρον τον μηχανικόν», Απαντα - τόμος 36, εκδόσεις Κάκτος, σελ. 95
Ο Πρόκλος ήταν ένα από τα τελευταία άστρα του νεοπλατωνικού στερεώματος. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 412 μ.Χ. και σπούδασε στη γενέτειρά του, την Αλεξάνδρεια και την Αθήνα. Ηταν ένας από τους έσχατους τυχερούς και άτυχους συνάμα που η εγκόσμια παρουσία του χρωματίστηκε από την παλέτα του λυκόφωτος της αληθινά ελληνικής σκέψης.
Με πολλά από τα κείμενά του σηκώνει το πέπλο των ύπατων μυστηρίων της φιλοσοφίας μας και αποκαλύπτει
στα έκθαμβα μάτια του μελετητή τις αντιλήψεις του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Ιάμβλιχου, του Πυθαγόρα, των Στωικών και άλλων αρχιστράτηγων της αιώνιας μάχης των ιδεών.
Η γραφή του φαντάζει μαγική - όπως είναι η εναρμόνιση με το όντως Ον και η εμβύθιση στην αλήθεια που άπαντες φέρουμε εντός μας. Στην εναρκτήρια φράση όπου μιλάει περί «απαθείας» και εκπαιδεύσεως, ο Πρόκλος ορίζει το ιδανικό σύστημα Παιδείας, την αποστολή και τον τρόπο της πολιτικής επικοινωνίας αλλά και την απαράβατη υποχρέωση των ΜΜΕ.
Ο δημόσιος αλλά και ιδιωτικός λόγος, αν ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές του ίδιου του ορισμού της λέξεως «λόγος», πρέπει να απέχουν από την τοξική φύση των παθών. Η διάκριση του ορθού από το εσφαλμένο, της ευπραξίας από την κακότητα και της σοφιστείας από τη σοφία προϋποθέτουν εχεφροσύνη. Οσοι φωνασκούν και καγχάζουν, ασχημονούν και γρυλίζουν, επενδύουν στο ανάδεμα του βούρκου των ενστίκτων και υποβαθμίζουν τη λογική είναι παράγοντες παρακμής, κήρυκες φθοράς και άγγελοι διάλυσης. Ο Ελληνισμός πρόκρινε την αποχή από τα πάθη και λάτρεψε το μέτρο. Ουδέποτε εγκωμιάστηκαν η εξαλλοσύνη και η ύβρις στην παράδοσή μας. Μόνο η ιερή μανία κατείχε θέση υψηλότατη στην εκτίμηση των Ελλήνων, αλλά εκείνη αφορούσε τους μάντεις, τους ιερείς, τους καλλιτέχνες και τους φιλοσόφους, κατά τις σπάνιες στιγμές όπου βίωναν νοητά την ενότητα με τη θεία ουσία. Στην καθημερινότητα των αρχαίων Ελλήνων πολιτών δεν υπήρχε λόγος να προβάλλεται ως αποδεκτή πρακτική η μίμηση της συμπεριφοράς των αφηνιασμένων ζώων.
Ηδονοθηρία
Οποιος έχει γνώση της ιστορίας του είδους μας τείνει να συμφωνήσει με τον αφορισμό του Πρόκλου. Η εκπαίδευση πρέπει να είναι «κάθαρση της αμετρίας των παθών». Στα πάθη συνοψίζονται και εμπεριέχονται όλες οι νόσοι που ταλανίζουν τα σύνολα και τα μεμονωμένα πρόσωπα. Η φιλαυτία, η φιλαργυρία, η κακολογία, η μνησικακία, η ιδιοτέλεια, η ματαιοδοξία, η υποκρισία, η ηδονοθηρία, η επιθετικότητα και η στενοκεφαλιά είναι παραλλαγές της άγνοιας και καταστάσεις ψυχών παραδομένων στα πάθη, ενώ η αρετή είναι απαθής. Η λογική οδηγεί στη συμπόνια αλλά πάντα με το μέτρο ως οδηγό. Η «απάθεια» που αναφέρει ο Πρόκλος δεν είναι η παγερή αδιαφορία και η αναισθησία του ανθρώπου που δεν νοιάζεται για το περιβάλλον του αλλά η απόσταση ασφαλείας από τα πάθη και τις ποταπές καταστάσεις που γεννούν.
Αν ταξιδέψουμε νοερά στον χρόνο και στις καταστάσεις και αναλογιστούμε την επίδραση που είχαν στις ανθρώπινες κοινωνίες, στα έθνη και στον κόσμο οι άνθρωποι που εξουσίασαν άλλους (πολιτικά ή πνευματικά ή οικονομικά) ιππεύοντας τα μαύρα άτια των ζωωδών ενστίκτων, θα διαπιστώσουμε πόσο μεγάλο ήταν το παθητικό που άφησαν στον παγκόσμιο ιστορικό ισολογισμό.
Ειδικά στην εποχή της νεωτερικότητας, στον δημόσιο λόγο τα πάθη έχουν καταλάβει τον χώρο που κάποτε προσφερόταν στις αρετές, στην ευσέβεια και στα ηρωικά πρότυπα. Οι φωνασκούντες αμείβονται επειδή έλκουν την προσοχή όπως οι κοπριές στους αγρούς που προσελκύουν τα πλήθη των μυγών. Οσοι συντονίζουν το κοινό με τις χαμηλές συχνότητες της αγραμματοσύνης, της παραβίασης του μέτρου και της αγένειας λαμβάνουν αυτό που ζητούν και αυτό για το οποίο πλάστηκαν να έχουν: άφθονη ύλη.
Οσοι με τη συμπεριφορά τους δείχνουν προς το αδιέξοδο των παθών μας βλάπτουν με τρόπο βαθύ, που μπορεί και να φαντάζει ευχάριστος! Ομως, αποστολή κάθε πολιτισμένου ανθρώπου είναι η απομάκρυνση από το εύρος της επιρροής τούτων των πτωτικών όντων.
1 σχόλιο:
!!!!!!!!!!!!!!!
Δημοσίευση σχολίου