Τα άστρα σωφρονίζουν τον άνθρωπο

Χάρτης των αστερισμών από τον Ολλανδό χαρτογράφο και εικαστικό Frederick de Wit (1629/1630 – 1706). 

«Σκορπιός: λόγω των μεγάλων διαστάσεών του υποδιαιρείται σε δύο ζώδια και η εικόνα του ενός εξ αυτών καλείται Ζυγός από τους Λατίνους. Λέγουν ότι το ζώδιο στο σύνολό του σχηματίστηκε για τον ακόλουθο λόγο: όταν ο Ωρίων κυνηγούσε, ήταν απόλυτα πεπεισμένος για την ανωτερότητά του και προκάλεσε την Άρτεμη και την Λητώ, λέγοντας ότι μπορούσε να σκοτώσει οποιοδήποτε θήραμα έχει γεννηθεί στην γη. Γι' αυτό η Γαία, οργισμένη, έστειλε εναντίον του έναν σκορπιό που τον σκότωσε. Ο Δίας θαύμασε το θάρρος και των δύο και καταστέρισε τον Σκορπιό, ώστε η εικόνα του να προειδοποιεί τους ανθρώπους να μην έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους». 
Υγίνος, «Αστρονομία – Poeticon Astronomicon», εκδόσεις Εύανδρος, σελ. 96

Η ουσία της ελληνικής ψυχής είναι κρυμμένη στα άστρα. Οι αλήθειες των μύθων αποκαλύπτονται στους πιο οξυδερκείς παρατηρητές, τους φιλοσόφους, τους μύστες και τους ονειροπόλους σαν φωτοβόλα στίγματα καρφιτσωμένα στο στερέωμα. Όσοι αφιερώνουν χρόνο, καθαρότητα νου και εσωτερική δύναμη στα πολυδιαστατικά ταξίδια της ελληνικής σκέψης είναι υποχρεωμένοι να
κοιτούν ψηλά και πέρα. Η ελληνικότητα πατάει γερά στη γη και ατενίζει τον σύμπαντα Κόσμο συνολικά και άχρονα.
Σ' αυτό το μνημειώδες έργο του Γάιου Ιούλιου Υγίνου (64 π.Χ. - 17 μ.Χ.), του Ρωμαίου γραμματικού από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, απ' όπου αντλήθηκε το απόσπασμα αποκαλύπτεται σ' όλο του το μεγαλείο το συμπαντικό ψηφιδωτό που έφτιαξαν οι θεοί της πατρίδας μας καταστερίζοντας τα παιδιά και τους προγόνους τους, ήρωες και ημιθέους, βασιλείς και νύμφες, ζώα, αντικείμενα και γεωμετρικά σχήματα.
Οι γαλαξίες και τα νεφελώματα, οι πλανήτες και οι αστερισμοί είναι αποτελέσματα των αλληλεπιδράσεων της θεϊκής βούλησης με την ύλη και η πυκνότητα των συμβολισμών τους ξεπερνάει κατά πολύ το σημερινό επιστητό.

Αναλογία

Και στο έργο του Υγίνου γίνεται σαφής η ισχύς του αποφθέγματος που εξέφραζε την ελεατική φιλοσοφία: «εν το παν». Ο θεϊκός μεγάκοσμος με τα τιτανικά μεγέθη διέπεται από τις ίδιες αρχές και δυνάμεις με τον ανθρώπινο μικρόκοσμο και μεταξύ τους υπάρχει αλληλεπίδραση και ομοιότητα καθώς και αρμονική αναλογία.
Οπότε, δεν μπορούσε παρά να περάσει και στα άστρα, στον ζωδιακό κύκλο η επιταγή για σεμνότητα και αποφυγή της ύβρεως.
Στη γη μας, ήρκεσε ένας σκορπιός για να ψαλιδίσει το υπερφίαλο εγώ του Ωρίωνα. Δεν το έπραξε αυτοβούλως αλλά διατάχθηκε από τη Γαία, η οποία ενοχλήθηκε από τους κομπασμούς του δεινού κυνηγού, που ισχυριζόταν ότι εδύνατο να θανατώσει οτιδήποτε κινείτο πάνω στη σφαίρα μας. Το κεντρί του σκορπιού σωφρόνισε τον Ωρίωνα με το μάθημα του θανάτου. Από το περιστατικό γίνεται σαφές από που πηγάζει η κοινή αντίληψη (πρόληψη θα πουν κάποιοι, αλλά στην ουσία πρόκειται περί πλάνης) ότι όποιοι ανήκουν στο ζώδιο του Σκορπιού είναι... εκδικητικοί. Απλά είναι δίκαιοι και ανταποδίδουν. Ο Σκορπιός της Γαίας δεν εκδικήθηκε. Έπαυσε τον κομπασμό του Ωρίωνα με κέντρισμα και δηλητήριο – μια αναμενόμενη κατάληξη, αφού η ύβρις, ακόμα και σε λεκτικό επίπεδο διαταράσσει την ισορροπία της φύσης και δηλητηριάζει τις ανθρώπινες σχέσεις και το σύνολο της κοινωνικής ζωής.

Νέμεσις

Όπως μας αφηγείται ο Υγίνος, ο Δίας καταστέρισε τον Σκορπιό για να διδάσκει μετριοφροσύνη στους ανθρώπους. Οι πρόγονοί μας, τις νύχτες της άνοιξης και του καλοκαιριού (τότε διακρίνεται το σύνολο του αστερισμού στη Ελλάδα), όταν έβλεπαν τον Σκορπιό θυμούνταν τις μυθικές αφηγήσεις που τον αφορούν και σκέφτονταν διπλά πριν προβούν σε οποιαδήποτε επίδειξη μεγαλαυχίας και αλαζονείας.
Στ' αλήθεια είναι ασυγχώρητη κακουργία ο κομπασμός. Η ελληνική γραμματεία, θρησκεία και παράδοση βρίθει αναφορών, διδαχών και προσταγών για σεμνότητα και συγκράτηση της τάσης για αυτοκολακεία και οίηση. Υπενθυμίζεται ότι ο ορφικός ύμνος στη Νέμεση («Τα Ορφικά», εκδόσεις εγκυκλοπαιδείας Ηλίου, σελ. 236) κλείνει ως εξής: «ελθέ, μάκαιρ', αγνή, μύσταις επιτάρροθος αιεί δος δ' αγαθήν διάνοιαν έχειν, παύουσα πανεχθείς γνώμας ουχ οσίας, πανυπέρφρονας, αλλοπροσάλλας. - Έλα, ω μακαρία, αγνή, βοηθός πάντοτε εις τους μύστας· και δόσε τους να έχουν αγαθήν διάνοιαν, και να καταπαύσης τας μισητάς γνώμας (σκέψεις), τας αντιθέσεις, τας ανοησίας, τας υπεροπτικάς και αλλοπροσάλλους (ευμεταβόλους)».
Κι όποιος, παρά ταύτα επιλέγει να ακολουθεί τον δρόμο του Ωρίωνα θα συναντά στον δρόμο του έναν διδακτικό σκορπιό.