Ζαχάρ Πριλέπιν: «Ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση θά διαλυθεῖ σέ πολύ σύντομο διάστημα»

Ὀνομάζεται Ζαχάρ Πριλέπιν. Εἶναι 42 ἐτῶν. Συγγραφέας. Τον ἀποκαλοῦν «Ρῶσο Χέμινγουέι». Ἀφενός γιατί εἶναι πολυδιαβασμένος καί δημοφιλής στήν πατρίδα του καί διεθνῶς. Ἔργα του ἔχουν μεταφραστεῖ σέ 23 γλῶσσες. Ἀφετέρου γιατί εἶναι μπαρουτοκαπνισμένος. Ἔχει πολεμήσει μέ τόν ρωσικό στρατό στό Ντόνμπας, στήν Ἀνατολική Οὐκρανία. Εἶναι χριστιανός ὀρθόδοξος καί πιστεύει ὅτι ἡ λύση στά τωρινά προβλήματα δέν βρίσκεται στό μέλλον ἀλλά στό παρελθόν. Συνάμα εἶναι κομμουνιστής ἐνῶ ἀφήνει τό συναίσθημά του νά ἀντλεῖ θέρμη καί ἔμπνευση ἀπό τήν ἰδέα τῆς ἀνάδειξης τῆς Μόσχας σέ «Τρίτη Ρώμη». Κατατάσσει τήν Μαρίν Λεπέν στή συντήρηση, ὄχι στήν ἄκρα δεξιά. Μετράει τά ψωμιά τῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης καί τά βρίσκει λίγα. Χαρακτηρίζει τόν Πούτιν «θεῖο δῶρο» γιά τήν πατρίδα του. Μέ τούς Κινέζους προτείνει ἐπιφυλακτικότητα γιατί «μπορεῖ νά τούς δώσεις τό δάχτυλο καί νά σοῦ φᾶνε ὁλόκληρο τό χέρι» ἐνῶ ἀντιμετωπίζει σάν προσωπική γιορτή τή διένεξη ΗΠΑ – Γερμανίας. Βρέθηκε στήν χώρα μας, γιά
πρώτη φορά, πρίν ἀπό λίγες ἡμέρες γιά νά μιλήσει στό κοινό γιά τήν σχέση Τέχνης καί πολιτικῆς. Ἡ συζήτηση μαζί του ἄξιζε τήν κάθε λέξη.



Ερ.: Τι ἀκούγεται στήν Ρωσία γιά τήν χώρα μας;

Ἀπ.: Αὐτό ποῦ φτάνει στούς Ρώσους εἶναι ὅτι ἡ Ἑλλάδα περνάει δύσκολες στιγμές, ὅτι ὁ ἑλληνικός λαός αὐτό τό πράγμα το καταλαβαίνει ἀλλά ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὑπάρχει μία κυβέρνηση ἡ ὁποία κινεῖται σέ μία πολιτική κατεύθυνση τύπου Ἐργατικῶν τῆς Ἀγγλίας. Δηλαδή σάν μία τυπική δυτική κυβέρνηση ἡ ὁποία εἶναι ἐξαρτημένη ἀπό τήν Ὁυάσινγκτον, ἀπό τίς Βρυξέλλες καί ἀπό τό εὐρωσύστημα. 
Οἱ Ρῶσοι τουρίστες ποῦ ἔρχονται στήν Ἑλλάδα γνωρίζουν ἀπό τήν μία πλευρά ὅτι ὑπάρχει ἕνα πολύ ὑψηλό ποσοστό ἀνεργίας ἀπό τήν ἄλλη βλέπουν ὅμως τούς Ἕλληνες νά ἀντιδροῦν μᾶλλον ἤρεμα, βλέπουν κόσμο νά κάθεται στίς καφετέριες, νά περνοῦν τόν χρόνο τούς σάν νά μήν ὑπάρχει οὐσιαστικά ἡ κρίση, σάν νά μήν τήν νιώθουν στό πετσί τους.

Ερ.: Ὡς συγγραφέας θά πρέπει νά ξέρετε τίς δύο ὄψεις τῶν πραγμάτων. Στο ἐξωτερικό ἐπίπεδο, στό φαίνεσθαι, πίνω τόν καφέ μου. Στο ἐσωτερικό ἐπικρατεῖ ἄλλη εἰκόνα. Ἔχουν αὐξηθεῖ οἱ πωλήσεις ψυχοφαρμάκων, οἱ ἀσθένειες πού σχετίζονται μέ τήν κατάθλιψη, οἱ καρκίνοι, τά ἐγκεφαλικά, οἱ καρδιοπάθειες. Αὐτά δέν φαίνονται στούς τουρίστες.

Ἀπ.: Ὁ δυτικός κόσμος, αὐτός πού ἔχει φτιαχτεῖ ἐδῶ καί δεκαετίες ἀπό τίς δυτικές χῶρες καί τίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες τῆς Ἀμερικῆς, τώρα προσπαθεῖ νά «φορέσει» καί σέ ὅλο τόν ὑπόλοιπο κόσμο ἕνα μοντέλο πού δέν ἔχει σχέση οὔτε μέ τόν ἀρχαῖο ἑλληνικό πολιτισμό οὔτε μέ τό ρωμαϊκό δίκαιο οὔτε μέ τίς λεγόμενες εὐρωπαϊκές ἀξίες. Εἶναι ἕνα πράγμα, τό ὁποῖο σέ πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θά διαλυθεῖ γιατί δέν ἔχει περιθώρια ζωῆς. Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ἡ Ρωσία εἶναι μία χώρα ἡ ὁποία ἀντιστέκεται σθεναρά ἀκριβῶς σέ αὐτό τό σύστημα τό ὁποῖο ἔχει ἐγκαθιδρυθεῖ καί θεωρεῖ ὅτι συμμάχους σέ αὐτήν της τήν προσπάθεια μπορεῖ νά βρεῖ σέ μία σειρά ἀπό βαλκανικές χῶρες μεταξύ τῶν ὁποίων ἀσφαλῶς καί ἡ Ἑλλάδα ἀλλά καί ἀπό ἄλλες χῶρες στόν ὑπόλοιπο κόσμο - πιθανότατα τήν Γαλλία.
Γιά τήν ζωή τοῦ κόσμου σέ μία χώρα μπορεῖ κανείς νά βγάλει καλύτερα συμπεράσματα διαβάζοντας τήν λογοτεχνία του. Δυστυχῶς δέν γνωρίζω πολύ καλά τήν ἑλληνική λογοτεχνία, τήν πεζογραφία. Γνωρίζω καλύτερα τήν ἑλληνική ποίηση τοῦ 20οῦ αἰώνα. Ὡστόσο, διαβάζοντας λογοτεχνία στίς ἄλλες ανάπτυγμένες δυτικές χῶρες, τῆς Βρετανίας, τῆς Γαλλίας, τῆς Γερμανίας κ.ά αὐτό τό ὁποῖο παρατηρεῖ κανείς εἶναι ὅτι καί ἐκεῖ ἐπικρατεῖ ὅ,τι περιέγραψες προηγουμένως για τήν κατάσταση στήν Ἑλλάδα. Δηλαδή, κατάθλιψη, αὐτοκτονίες, μία μαύρη ζωή.

Ερ.: Ποιά εἶναι ἡ ἐναλλακτική;

Απ.: Ἡ ἐναλλακτική λύση δέν βρίσκεται ἀπαραιτήτως στό μέλλον. Μπορεῖ νά βρίσκεται καί στό παρελθόν. Στήν Ρωσία, γιά παράδειγμα, ὑπάρχει αὐτό τό ὁποῖο θά λέγαμε ἀνθίζουσα διαφορετικότητα. Ουσιαστικά, πρόκειται γιά διαφορετικές ἐκφράσεις μέσα ἀπό συγκεκριμένους τομεῖς, τό ὁποῖο μέσα στήν Ἑνωμένη Εὐρώπη ἔχει πάψει νά ἰσχύει ἐδῶ καί χρόνια γιατί ἡ Ε.Ε. αὐτό πού ἔκανε ἦταν νά ἑνοποιεῖ πράγματα, τά ὁποία ἦταν διαφορετικά. Προσπαθεῖ νά ἐξαφανίσει αὐτή τήν διαφορετικότητα, νά καθορίσει κανόνες στήν ἀγροτική οἰκονομία, γιά παράδειγμα. Σου λέει ὅτι ἐδῶ θά φυτέψεις τόσα γιά νά μήν ὑπερβεῖς τήν ποσότητα. Σου δίνω καί ἐπιδότηση. Αὐτό τό πράγμα οὐσιαστικά κατέστρεψε τήν Εὐρώπη. Ἡ λύση ἡ ὁποία βρίσκεται σέ αὐτήν τήν περίπτωση εἶναι αὐτό: νά ἀνθίσει ἡ διαφορετικότητα στήν ζωή τῆς Εὐρώπης.

Ερ.: Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι μία λύση στίς σύγχρονες προκλήσεις τοῦ ἀνθρώπινου βίου;

Απ.: Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ σκέπη μας. Δέν εἶναι μόνο θρησκεία. Εἶναι καί ἡ ἀρχιτεκτονική, καί στοιχεῖα πολιτισμοῦ. Ἐπειδή ἀκριβῶς αὐτή ἡ παράδοση περιέχει μεγάλη ποικιλία στοιχείων, ποῦ εἶναι αὐτό προσπαθοῦν κάποιοι κάποιες δυνάμεις νά καταστρέψουν ἀλλά καί ἀπό τή δική μας πλευρά ἐμεῖς οἱ Ρῶσοι εἴμαστε αὐτοί οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦμε νά διατηρήσουμε αὐτά τά στοιχεῖα. Αὐτά πρέπει νά τά διατηρήσουμε καί στόν πολιτισμό μας καί στήν καθημερινότητά μας. Ἡ ὀρθοδοξία εἶναι καί τρόπος σχέσεων. Εἶναι καί σύστημα σχέσεων ἀνάμεσα σέ λαούς. Ἄν προσέξετε στό χέρι μου ὑπάρχουν οἱ 10 ἐντολές σέ αρχαιοσλαβική γλώσσα περασμένες σέ ἕνα μπρασελέ καί ἕνας σέρβικος σταυρός.

Ερ.: Πῶς ἀντιμετωπίζετε τήν θεωρία ὅτι ἡ Μόσχα εἶναι ἡ τρίτη Ρώμη;

Απ.: Ἄν τό δεῖ κάποιος κοντόφθαλμα καί μέ αὐτό ποῦ ἀποκαλοῦμε ρεαλιστική μάτια θά φαντάζει ὡς κάτι τό παράλογο. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά στήν καρδιά τήν δική μου καί στήν καρδιά πολλῶν συμπατριωτῶν μου αὐτό ἴσως νά εἶναι ἡ μεγαλύτερη πραγματικότητα, ὡς συναισθηματική κατάσταση. 
Ὅπως ἐνδεχομένως γνωρίζετε ἡ ρωσική λογοτεχνία τοῦ 19ου αἰώνα εἶναι ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα ἐπιτεύγματα τῆς χώρας. Εἶναι ἕνα μνημεῖο τῆς παγκόσμιας λογοτεχνίας, τοῦ παγκόσμιου πολιτισμοῦ. Ἀκριβῶς σέ αὐτόν τόν 19ο αἰώνα ἡ ρωσική λογοτεχνία διαπνέεται ἀπό αὐτό τό πνεῦμα «Κωνσταντινούπολη - Μόσχα - Τρίτη Ρώμη». Δηλαδή εἶναι μία ἰδέα ἡ ὁποία διαπερνᾶ ὅλο τό πνεῦμα τῆς λογοτεχνίας ἐκείνης τῆς ἐποχῆς.

Ερ.: Ἡ Ρωσία περνάει μία δύσκολη ἀπό οἰκονομικῆς ἄποψης περίοδο. Το μέλλον της πῶς τό βλέπετε;

Απ.: Ἡ Ρωσία ἀκόμη κατατρύχεται σέ ἕναν σημαντικό βαθμό ἀπό τίς μόδες τῆς δεκαετίας τοῦ ‘90. Ἀπό τόν νεοφιλελευθερισμό, ἀπό τήν καπιταλιστική ἀνάπτυξη τῆς οἰκονομίας. Ὡστόσο ἡ πραγματικότητα καί ἡ ἐξέλιξη τῶν πραγμάτων ἀναγκάζει νά γίνει ἀναθεώρηση ὅλης αὐτῆς τῆς κατάστασης καί μία διαφορετική στάση καί διαφορετική ἐπίλυση αὐτῶν τῶν προβλημάτων.

Ερ.: Ὁ Πούτιν πῶς ἔχει σταθεῖ ἀπέναντι στά προβλήματα; Ποῖες εἶναι οἱ ἐπιδόσεις του; 

Απ.: Ὁ Πούτιν εἶναι θεῖο δῶρο. Εἶναι πολύ μεγάλη εὐτυχία γιά τή Ρωσία καί ἔχω εἰλικρινά ἐκπλαγεῖ ἀπό αὐτό τό πράγμα. Ὡστόσο ὅταν ἦρθε στήν ἐξουσία γιά πρώτη φορά δέν ἦταν ὁ ἴδιος ἄνθρωπος τόν ὁποῖο βλέπουμε σήμερα. Δηλαδή ἦταν οἱ συνθῆκες οἱ ὁποῖες διαμορφώνονταν ποῦ ἄλλαξαν τελικά καί τόν ἴδιο. Ἔγινε μεγαλύτερος ὡς ἀνθρώπινη προσωπικότητα. Μεγάλωσε μέσα ἀπό αὐτή τήν κατάσταση.

Ερ.: Στην Ἑλλάδα εἶναι ἐξαιρετικά συμπαθής στό κοινό. Ἴσως εἶναι ὁ συμπαθέστερος διεθνής ἡγέτης. Πῶς τό ἑρμηνεύετε αὐτό;

Ἀπ.: Γιατί εἶναι ἡ προσωποποίηση ἑνός ὀνείρου, μίας προσδοκίας ὅτι αὐτός ὁ μονοπολικός κόσμος θά σπάσει.

Ερ.: Πῶς σᾶς φαίνεται ἡ πιθανότητα τῆς ἀνάρρησης τῆς Μαρίν Λεπέν στήν προεδρία τῆς Γαλλίας; Προηγουμένως συμπεριλάβατε καί τήν Γαλλία στήν συμμαχία τῶν χωρῶν πού προβλέπετε ὅτι θά δημιουργηθεῖ.

Ἀπ.: Παρά τό γεγονός ὅτι, θεωρητικά, ἡ Μαρίν Λεπέν βρίσκεται στό δεξί ἄκρο τοῦ πολιτικοῦ φάσματος στήν πραγματικότητα πολλά ἀπό αὐτά τά ὁποία προτείνει στό πολιτικό της πρόγραμμα εἶναι στοιχεία… σοσιαλίζοντα. Ἀναγκαστικά, ἀνεβαίνοντας πρός τήν ἐξουσία θά ὑποχρεώνεται ἐκ τῶν πραγμάτων νά ἀριστερίζει. Ως ἐκ τούτου ἡ Μαρίν Λεπέν δέν θεωρῶ ὅτι ἀνήκει στήν ἄκρα δεξιά. Βρίσκεται μέν στόν συντηρητικό χῶρο ἀλλά δέν βρίσκεται στόν χῶρο τῆς ἀκροδεξιάς. Δέν ἔχει σχέση μέ τούς ἀκτιβιστές νεοναζί μέ τά ξυρισμένα κεφάλια. Αὐτό πού προτείνει, σέ μεγάλο βαθμό, ἔχει στοιχεῖα τῆς ἀπέναντι πλευράς καί ὑπό αὐτή τήν ἔννοια τήν χαιρετίζω.

Ερ.: Ἰσλάμ. Σύμφωνα μέ μερικούς ὑπολογισμούς οἱ ἰσλαμιστές μπορεῖ νά ἀποτελοῦν τήν πλειοψηφία στόν εὐρωπαϊκό χῶρο μέχρι τό ἔτος 2050.

Ἀπ.: Ἐάν συνέβαινε κάτι τέτοιο θά ἦταν καταστροφή. Ὡστόσο, δείτε τό ἄλλο. Ἐδῶ τόσα χρόνια ἡ δυτικοευρωπαῖοι προσπαθοῦν νά μᾶς κάνουν μαθήματα πώς νά διαχειριζόμαστε τά ζητήματα τῶν θρησκειῶν, τά ζητήματα τῶν σχέσεων, τήν συνύπαρξη πολιτισμῶν κ.ά. Ἄν δεῖ κανείς τί γινόταν καί στήν σοβιετική ἕνωση παλιότερα ἀλλά καί στήν Ρωσία σήμερα θά διαπιστώσει ὅτι συνυπῆρχαν καί συνυπάρχουν εἰρηνικά χριστιανοί, μουσουλμάνοι, βουδιστές κ.ά. Μέσα στήν ἴδια πόλη μπορεῖ νά βρεῖ κανείς ἀπό χριστιανικούς ναούς μέχρι βουδιστικούς, συναγωγές, μεντρεσέδες, τά πάντα. Γιά ποιό λόγο θά ἔπρεπε ἐμεῖς νά ἀντιγράψουμε ὁποιαδήποτε ἐμπειρία ἀπό τήν δυτική Εὐρώπη ὅταν τό δικό μας μοντέλο εἶναι σαφῶς πολύ πιό ἐπιτυχημένο;

Ερ.: Ἡ συμβουλή σας πρός τούς νέους συγγραφείς;

Απ.: Πρῶτα καί κύρια ὁ συγγραφέας θά πρέπει νά ἀγαπάει τήν λογοτεχνία συνολικά ἀλλά καί τήν λογοτεχνία τοῦ τόπου του. Δεύτερον, θά πρέπει νά ζεῖ πρῶτα καί μετά νά γράφει. Ὄχι τό ἀνάποδο. Τρίτον νά μή σκέφτεται ὅτι εὑρισκόμενος στήν περιφέρεια τοῦ Χόλιγουντ, μακριά ἀπό αὐτόν τόν κόσμο, ὅσα ἔχει νά πεῖ μπορεῖ νά φανοῦν μή ἐνδιαφέροντα στόυς ἄλλους. Στην πραγματικότητα, εἴτε εἶνάι κανείς Ρῶσος εἴτε εἶναι Ἕλληνας εἴτε Πολωνός, οἱ συγκρούσεις οἱ καθημερινές, οἱ καταστάσεις πού δημιουργοῦνται καί ἀντιμετωπίζει εἶναι ἴδιες καί στή μία καί στήν ἄλλη καί στήν τρίτη χώρα. Ὁ καθένας ἀπό ὅλους αὐτούς τούς λαούς τά περιγράφει μέ τόν δικό του τρόπο. Παραδείγματος χάριν ὁ Ορχάν Παμούκ. Ἔγραψε ιστόρίες καθημερινότητας τῆς πατρίδας του μέ τίς ὁποῖες ἔγινε ἀστέρας παγκοσμίου βεληνεκοῦς. Το ἴδιο μπορεῖ νά συμβεῖ καί μέ ὁποιονδήποτε ἐκπρόσωπο ὁποιασδήποτε λογοτεχνίας. Στην πραγματικότητα ὁ κόσμος μας εἶναι πολύ πιό κοντά καί οἱ καταστάσεις πού γεννᾶ εἶναι πολύ πιό ὅμοιες ἀπ' ὅσο τίς νομίζουμε. 

Ερ.: Ἀντί ἐρωτήσεώς δύο ὀνόματα Ντόναλντ Τραμπ καί Ἄνγκελα Μέρκελ.

Απ.: Ὅσο περισσότερο τρώγονται, τό βλέπω ὡς μία προσωπική γιορτή. Χαίρομαι ἀφάνταστα. Τούς εὔχομαι νά συνεχίσουν ἔτσι.

Ερ.: Καί ἡ Κίνα;

Απ.: Μέ την Κίνα θά πρέπει νά εἶναι κανείς προσεκτικός. Ἡ Ρωσία βέβαια στήν διεθνῆ της πολιτική ἀναζητεῖ συμμάχους σέ ὅλον τόν κόσμο. Καί μέ τήν Κίνα καί μέ τήν Ἰαπωνία καί μέ τίς χῶρες τῆς Λατινικῆς Ἀμερικῆς προσπαθεῖ νά δημιουργήσει καί νά ἔχει σχέσεις φιλίας καί συνεργασίας. Ὡστόσο, μέ τούς Κινέζους θά πρέπει κανείς νά εἶναι προσεκτικός γιάτί μπορεῖ νά τούς δώσει τό δάχτυλο καί νά τούς φάει ὁλόκληρο τό χέρι!
Ὡστόσο, οἱ αὐτοκρατορίες,απ´ ό,τι φαίνεται, λαμβάνουν υπόψιν τους αὐτά τά στοιχεῖα. Ἡ Ρωσία ὑπάρχει ἐδῶ καί 1.000 χρόνια ἡ Κίνά ὑπάρχει γιά χιλιετίες καί ἡ Ἑλλάδα εἶνάι μία πανάρχαια χώρα. Ὁπότε θά πρέπει νά δημιουργηθεῖ ἕνας όμιλος… ἐνηλίκων ἐθνῶν.