Το αντεστραμμένο είδωλο της ζωής μας

«Αλλά, την ίδια στιγμή, μ' έναν στεναγμό ανακούφισης είδαν την εχθρική σιλουέτα να διαλύεται μέσα στο πρόσωπο του Μεγάλου Αδελφού, με τα μαύρα μαλλιά και το μουστάκι, γεμάτο δύναμη και μυστική γαλήνη, και τόσο μεγάλο που γέμιζε σχεδόν ολόκληρη την οθόνη. Κανείς δεν άκουσε τι έλεγε ο Μεγάλος Αδελφός. Ήταν απλώς λίγα λόγια ενθαρρυντικά, αυτά που λένε μες στην αντάρα της μάχης: κανείς δεν ξεχωρίζει ακριβώς τι λένε, αλλά στο άκουσμά τους και μόνο η εμπιστοσύνη ξαναστηλώνεται. Ύστερα το πρόσωπο του Μεγάλου Αδελφού άρχισε να σβήνει και στη θέση του εμφανίστηκαν τα τρία συνθήματα του Κόμματος με μεγάλα κεφαλαία γράμματα:

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΚΛΑΒΙΑ

Η ΑΓΝΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΜΗ»

Τζωρτζ Όργουελ, «1984 – Ο Μεγάλος Αδελφός», εκδόσεις Κάκτος, σελ. 26

Η λογοτεχνία είναι Ιστορία που δεν έχει γραφτεί ακόμα. Η περίπτωση του οργουελικού 1984 μας υποχρεώνει να σκεφτούμε και να παραδεχτούμε αυτόν τον αφορισμό. Μια κοινωνία ολοκληρωτικού ελέγχου, δομημένη επάνω στον τρόμο του αόρατου, ανύπαρκτου εχθρού. Μια ισχύς αυτοαναπαραγώμενη επάνω σε απέραντους κοπρώνες ψεύδους, προπαγάνδας και ωμής βίας. Μια σατανική διαστροφή των εννοιών, των αξιών και της ίδιας της χρήσης της γλώσσας. Η απόλυτη φαντασίωση κάθε έκφυλης εξουσίας και των απανταχού σχεδιαστών επίγειων κολάσεων. Αυτός είναι ο κόσμος που περιγράφει το 1984. Αυτός είναι ο κόσμος που σκηνοθετείται από τους πολλαπλασιαστές της φτώχειας και της πνευματικής πενίας. Καρέ καρέ βλέπουμε την υπερπαραγωγή να γυρίζεται με σκηνικό τις πατρίδες μας, τις γειτονιές μας, ακόμα και σε αυτό το έσχατο άσυλο των ονείρων μας. Η φρίκη του 1984, που νομίζαμε ότι είναι εσαεί παγιδευμένη στις σελίδες ενός βιβλίου, ξεπήδησε από τα τυπωμένα γράμματα και μας πνίγει.

Η αντιστροφή

«Ο Πόλεμος είναι Ειρήνη. Η Ελευθερία είναι Σκλαβιά. Η Άγνοια είναι Δύναμη». Τα συνθήματα του μυθιστορηματικού Κόμματος πέφτουν στις οθόνες μόλις η εικόνα του κατασκευασμένου εχθρού θρυμματιστεί από την οπτικοποιημένη παρέμβαση του Μεγάλου Αδελφού. Οι «πολίτες» του αστυνομικού κράτους παρακολουθούν στις γιγαντοοθόνες μια σκιαμαχία με ευτυχές τέλος. Ο τύραννός τους κατατροπώνει τον εχθρό που ο ίδιος έπλασε. Ανακούφιση στο πλήθος. Ύστερα εκτοξεύονται τα ιοβόλα βέλη της προπαγάνδας: «Ο Πόλεμος είναι Ειρήνη. Η Ελευθερία είναι Σκλαβιά. Η Άγνοια είναι Δύναμη». Ευτυχώς, κάτι τέτοιο αποκλείεται να γινόταν στις ημέρες μας. Ούτε μία περίπτωση δεν υπάρχει να ειπωθούν τόσο χονδροειδή και τερατώδη αποφθέγματα ενώπιον όλων και να γίνουν αποδεκτά. Ή μήπως είναι εφικτό; Μπορεί η αντιστροφή των νοημάτων ισχυρών λέξεων να «περάσει» στην Κοινή Γνώμη; Η ζώσα πραγματικότητα, δυστυχώς, το αποδεικνύει.

Συν και πλην

«Η μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή που έχει γίνει ποτέ στη χώρα», αποκαλούν οι εκάστοτε Μεγάλοι Αδελφοί την μεγαλύτερη οικονομική επίθεση που έχουν δεχτεί ποτέ οι πολίτες. «Κόκκινες γραμμές» που έχουν να κάνουν «με το συμφέρον της χώρας και των πολιτών» χαρακτηρίζουν τις νυν και τις επόμενες εφορμήσεις στα δικαιώματα των Ελλήνων όσοι διαχειρίζονται το εθνικό σκάφος προς όφελος των εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών του.
Η εξαθλίωση είναι εκλογίκευση. Ο θάνατος εξασφαλίζει την επιβίωση. Η τυραννία είναι δημοκρατία. Η καταλήστευση του υστερήματος των πολλών ορίζεται από τους λίγους ως εθελούσια θυσία της κοινωνίας. Η επιδείνωση είναι βελτίωση. Η ύφεση ισούται με ανάπτυξη. Η ανεργία βαφτίζεται ευκαιρία. Η απόλυση κινητικότητα. Η πείνα δυνατότητα. Όλα αυτά βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Τα ακούμε, τα βλέπουμε, τα παρακολουθούμε από γιγαντοοθόνες, από ραδιοφωνικές συσκευές, από υπολογιστές και εφημερίδες. Ζούμε το 1984 – σε μια ακρότατη εκδοχή του και έχουμε ήδη συμβιβαστεί με αυτό!
Πώς μπορεί να αντιπαλευτεί μια αυτοκρατορία ψεύδους; Μια υπερδύναμη αθλιότητας και παραπλάνησης; Μόνο με την αλήθεια και με την αρετή. Οτιδήποτε άλλο δοκιμαστεί εναντίον αυτής της λαίλαπας θα πολλαπλασιάσει τις εκδηλώσεις και τις συνέπειές της, δεν θα την περιορίσει. Οι αρνητικές δυνάμεις δεν εξουδετερώνονται με περισσότερο μείον. Χρειάζεται οπωσδήποτε να μπει το συν (+) στη συνταγή για να διαλυθεί το αντεστραμμένο είδωλο της ζωής μας και να μπουν τα πράγματα στη θέση τους.
Για τους σημειολόγους: έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το σχήμα του συν. Ο σταυρός. Ο αποσυμβολισμός του σταυρού και η επικράτηση όσων πρεσβεύει είναι το αντίδοτο της φριχτής ασθένειας που μας ταλανίζει. Τα σχήματα είναι σοφά...