Μερικά γουρούνια πιο «ίσα» από άλλα

«'Η Φάρμα των Ζώων' στο εξής θα ήταν γνωστή ως 'Φάρμα των Αφεντάδων'. Πίστευε πως αυτή η ονομασία ήταν πιο γνήσια και πιο σωστή. [...] Ακούστηκαν ξανά οι γνωστές εγκάρδιες επευφημίες, και τα ποτήρια άδειασαν μεμιάς. Ωστόσο, καθώς τα ζώα παρακολουθούσαν απ' έξω την σκηνή, τους φάνηκε πως κάτι αλλόκοτο συνέβαινε. Τι ήταν αυτό που είχε αλλάξει στις φάτσες των γουρουνιών; Τα γερασμένα, θολά μάτια της Τριφύλλως βλεφάριζαν από τη μια φάτσα στην άλλη. Μερικά είχαν πέντε δίπλες στο σαγόνι, άλλα τέσσερις κι άλλα τρεις. Όμως τι ήταν αυτό που τα είχε κάνει ν' αλλάξουν; [...] Τώρα ήταν ολοφάνερο τι είχε συμβεί στις φάτσες των γουρουνιών. Τα ζώα απ' έξω κοιτούσαν πότε τους ανθρώπους και πότε τα γουρούνια, ύστερα πάλι τα γουρούνια και πάλι τους ανθρώπους, αλλά ήταν αδύνατον να διακρίνουν ποιος ήταν ποιος».
Τζορτζ Όργουελ, «Η Φάρμα των Ζώων», εκδόσεις Γράμματα, σελ. 172-173

Ο Όργουελ, ο συγγραφέας του «1984» έχει προσφέρει στη λογοτεχνία και το «Η Φάρμα των Ζώων», μια παραβολή πάνω στη μετάλλαξη του ανθρώπου σε κτήνος – όταν τον αγγίξει το μαγικό ραβδάκι της Κίρκης – Εξουσίας. Σε περίπτωση που δεν το έχετε διαβάσει καλό είναι να γνωρίζετε την πλοκή του έργου: Στη φάρμα του κ. Τζόουνς γίνεται εξέγερση. Τα καταπιεσμένα ζώα, με επικεφαλής τα γουρούνια υψώνουν το ανάστημά τους εναντίον των ανθρώπων. Το εγχείρημα στέφεται με επιτυχία. Τα ζώα νικούν (με αρχηγό τον... Ναπολέοντα) και οι άνθρωποι...
...φεύγουν. Στη συνέχεια οι χοίροι αρρωσταίνουν από υπερβολική δόση δύναμης, αλαζονείας και ανασφάλειας. Γίνονται σαν τους ανθρώπους – ίσως και λίγο χειρότεροι. Τα υπόλοιπα ζώα, όταν αντιλαμβάνονται τι έχει συμβεί στον τόπο τους, ο οποίος λειτουργεί παράλληλα και σαν «δεσμωτήριο», δεν προλαβαίνουν να αντιδράσουν. Η δεύτερη πλάνη αποδεικνύεται χειρότερη από την πρώτη.

Ανταπόδοση 

Στην πατρίδα μας το σκηνικό επαναλαμβάνεται με μεγαλύτερη συχνότητα από τα καιρικά φαινόμενα. Οι πρώην καταπιεζόμενοι νικούν και μετασχηματίζονται σε αδίστακτους καταπιεστές. Τα θύματα γίνονται θύτες και οι αδικημένοι αδικούν, προκαλώντας περισσότερο πόνο απ' όσο έλαβαν οι ίδιοι όταν τους συμπεριφέρονταν άσχημα. Είναι στη φύση του ανθρώπου η ανταπόδοση και η υπεραναπλήρωση. Αναμενόμενα τούτα αλλά όχι αποδεκτά. Η εξουσία, εκ φύσεως, είναι κάτι το αρνητικό. Η αίσθηση της απόκτησής της λειτουργεί σαν δίνη, σαν ένας λαβύρινθος με σαρκοβόρα φυτά που μεθούν το θύμα με τη μυρωδιά που αναδίδουν. Ο άνθρωπος που δεν έχει ισχυρή εσωτερική συγκρότηση και δεν έχει ξεπεράσει το υπαρξιακό ζήτημα και κατά βάθος τρέμει τον θάνατο, δεν μπορεί να λειτουργήσει θετικά για το περιβάλλον του. Οι πολλοί δεν θα ευνοηθούν από τον αρχομανή ηγεμόνα. Η ανάγκη για αυτοσυντήρηση και αυτοάμυνα θα τον οδηγήσει σε υπερβολές, οι οποίες θα πλήξουν το σύνολο – και στο τέλος εκείνον που παρεξηγεί τα όρια της χρήσης της ισχύος του.  Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Χριστός ωφέλησε την ανθρωπότητα όντας σε απόλυτη αδυναμία και επιδεικνύοντας πλήρη απροθυμία να χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις του για να διασωθεί από το σταυρικό μαρτύριο. Κατίσχυσε του θανάτου παραδινόμενος σ' αυτόν.

Χοίροι

Οι ηγέτες που αφήνουν την εξουσία και τα σύμβολά της για άλλους είναι εκείνοι που επιθυμούν και μπορούν να αλλ
άξουν τον κόσμο προς το καλύτερο. Εκείνοι που δεν επιζητούν χρήματα, κρατικά ενδιαιτήματα, οχήματα ακριβά και θωρακισμένα -πληρωμένα από το υστέρημα των φτωχών-, παράτες, προσοχές και εθιμοτυπικούς σεβασμούς στους «θεσμούς» που τάχα ενσαρκώνουν και εκπροσωπούν. Στην πατρίδα μας, ο τρόπος εντοπισμού ενός χοίρου που θρονιάστηκε στην εξουσία είναι πολύ απλός. Πιο εύκολος από εκείνον που περιγράφει ο Όργουελ. Είναι εκείνοι που πριν την ανάληψη της αρχής μιλούν με το πάθος του εξεγερμένου σκλάβου και στη συνέχεια συμπεριφέρονται όπως οι «Αφεντάδες». Αυτοί που μηχανεύονται παροχές, ηθικές και υλικές αναγνωρίσεις για τους εαυτούς τους και τους ομοίους τους. Όλοι όσοι έχουν χάσει την ταπεινοφροσύνη και τον ανθρωπισμό τους και καλύπτονται πίσω από διμοιρίες σωματοφυλάκων και αστυνομικών, για να γλιτώσουν από τους... υποτελείς τους. Έτσι μόνο μπορούν να σκεφτούν την σχέση τους με την κοινωνία εκείνοι που καμώνονται πως θυσιάζονται για το «καλό» της. Δεν είναι τωρινό το φαινόμενο. Η ηλικία του είναι ίση με εκείνη του ανθρωπίνου είδους, το οποίο όποτε λησμονεί τον ουρανό εξισώνεται με τα γουρούνια.