Ὁ Ξενοφών ὡς ἰδανικός μάνατζερ

1. Λεπτομέρεια ἀπό ἄγαλμα τοῦ Ξενοφῶντος πού βρίσκεται στή Βιέννη, στόν προαύλειο χῶρο τοῦ αὐστριακοῦ Κοινοβουλίου. 2. Ὁ Δημήτρης Βαλασίδης, συγγραφέας τοῦ βιβλίου. 3. Το ἐξώφυλλο τοῦ βιβλίου «Ξενοφῶντος Μάνατζμεντ».

«Οἱ ἔντιμοι καί οἱ ἱκανοί φανερώνουν περισσότερο τίς ἱκανότητές τούς, ὅταν διαπιστώνουν ὅτι οἱ ἀνέντιμοι καί οἱ ἀνίκανοι τιμωρούνται*.(Κύρου Παιδεία ΓΙ)»

Δημήτρη Βαλασίδη, «Ξενοφῶντος Μάνατζμεντ», ἐκδόσεις περιοδικοῦ Ἐνδοχώρα, Θεσσαλονίκη: 2017, σελ. 75.

Ὁ Ξενοφών (430 π.Χ.-355π.Χ.) ἦταν Ἀθηναῖος ἱστορικός, φιλόσοφος καί στρατιωτικός. Το ὄνομά του ἠχεῖ γνώριμο στούς Ἕλληνες, ἀλλά τό ἔργο του, γιά τή μάζα, παραμένει ἄγνωστο. Ἡ ἀποξήρανση τῶν πνευμάτων, ἡ ὁποία ἐπιτυγχάνεται διά τῆς ὑποχρεωτικῆς ἐκπαιδεύσεως, ἐκτελεῖται μέ τόση ἀκρίβεια καί βιομηχανική συστηματικότητα, ὥστε κατορθώνει νά ἀφαιρεῖ τό νόημα καί τό οὐσιῶδες περιεχόμενο ἀπό ὅπου ὑπάρχει. Ὁ Ξενοφών ἔχει ἀποσυσχετιστεῖ ἀπό τήν προσωπικότητα, τίς ἀντιλήψεις, τά μηνύματα πού κομίζει καί τίς δεξιότητές του, λόγω τῆς ἐπιβολῆς στούς μαθητές νά μή μάθουν ὅσα ἔγραψε καί ἀποθησαύρισε ἐκ τῶν ἐμπειριῶν του, ἀλλά νά ἀποστηθίσουν μία ἀρμαθιά λέξεις καί νά ἀποκωδικοποιήσουν τή γραμματική καί τή συντακτική ἑρμηνεία τους.

Ἐπιπλέον, οἱ ἀντιδημοκρατικές, φιλολακωνικές καί ὀλιγαρχικές πεποιθήσεις του ἔρχονται σέ πλήρη ἀντίθεση μέ τή στρεβλή ορθοπολιτική ὀπτική τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ κόσμου.
Ὁ Ξενοφών, ὡστόσο, σέ ἕνα ἀπό τά... πάρεργά του, σέ μία ἀπό τίς ὑποσημειώσεις τοῦ πολυκύμαντου βίου του, ξεκίνησε, ἀνέπτυξε καί ἐξάντλησε κάτι πού στίς ἡμέρες μας ἔχει «ἀποθεωθεῖ» ἀπό τούς σατράπες τῆς οἰκονομίας καί τοῦ δημόσιου λόγου. Ὁ λόγος γιά τό «μάνατζμεντ»: τή διοίκηση ἐπιχειρήσεων, ἀλλά καί ὁποιουδήποτε τομέα ἀξιοποιεῖ τούς
συνδυασμένους κόπους πολλῶν ἀνθρώπων.

Ὁ συνταγματάρχης (ε.α.) Δημήτρης Βαλασίδης, ἐκτός ἀπό τή Σχολή Εὐελπίδων, ἔχει ἀποφοιτήσει ἀπό τή Σχολή Διοίκησης Ἐπιχειρήσεων τοῦ Πανεπιστημίου Μακεδονίας (ΠΑ.ΜΑΚ.) καί εἶναι κάτοχος μεταπτυχιακοῦ στή Διοίκηση Ἐπιχειρήσεων (MBA) μέ κατεύθυνση τή Διοίκηση Ἀνθρώπινων Πόρων τοῦ Nottingham Trent University, U.K. Θεωρεῖ τόν Ξενοφώντα κορυφαῖο θεωρητικό τοῦ μάνατζμεντ καί ἀξιοθαύμαστο τό γεγονός ὅτι «οἱ σκέψεις, οἱ ἀπόψεις καί οἱ συμβουλές του συνεχίζουν νά ἰσχύουν ἀναλλοίωτες μέχρι σήμερα».

Σ' αὐτό τό πρωτοποριακό βιβλίο, ὁ κ. Βαλασίδης (έχοντας ἀποδώσει μέ σύγχρονους ὄρους ὁρισμένες λέξεις τοῦ ἀρχαίου κειμένου - π.χ.«μάνατζερ») παραθέτει μερικά ἀπό τά σημαντικότερα ἀποσπάσματα ἀπό τά ἔργα τοῦ Ξενοφώντα, τά ὁποία, ἄν ἐφαρμοστοῦν, μποροῦν νά ἐξυγιάνουν καί νά ἰσχυροποιήσουν τίς σύγχρονες ἐπιχειρήσεις.

Ἕνας ἀπό τούς βασικότερους κανόνες ποῦ διατυπώνονται στόν Ξενοφώντα εἶναι αὐτός ποῦ θέλει τή διοίκηση μίας ἐπιχείρησης νά λειτουργεῖ διαλεκτικά μέ τό προσωπικό της: «Ὅταν ὁ κύριος εἶναι ἀμελής, εἶναι δύσκολο ὁ ὑπηρέτης νά γίνει ἐπιμελής. Δέν εἶδα ποτέ καλούς ὑπηρέτες σέ κακό κύριο. Ἀντίθετα, εἶδα κακούς ὑπηρέτες κοντά σέ καλό κύριο, παρά τίς τιμωρίες. Ἄν κάποιος θέλει νά ὑποκινήσει τούς ὑφισταμένους του, πρέπει ὁ ἴδιος νά εἶναι ἱκανός νά ἐπιβλέπει καί νά ἀσκεῖ ἔλεγχο στό ἔργο, νά ἀναγνωρίζει τήν ἐπιτυχία στούς ἀνθρώπους του καί νά μή διστάζει νά ἐλέγχει αὐτούς πού ἐπιδεικνύουν ἀδιαφορία. (Ξενοφῶντος Οἰκονομικός ΧΙΙ)».

Σε ἄλλο σημεῖο προσφέρεται ἡ καλύτερη δυνατή συνταγή γιά τήν παροχή κινήτρων. Φυσικά, δέν χρειάζονται ἐξαναγκασμός, ἀπειλές καί ἡ διαρκής ὑπενθύμιση τῶν δεινῶν τῆς ἀνεργίας, ἀλλά bonus!
«Καί πώς ἐκπαιδεύεις τόν μάνατζερ νά εἶναι ἀφοσιωμένος σ' ἐσένα καί στήν ἐπιχείρηση σου;
- Με τό νά τόν ἀνταμείβω μέ bonus, κάθε φορά πού αὐξάνει ἡ παραγωγικότητά μας.
- Θέλεις νά πεῖς ὅτι αὐτοί πού ἀπολαμβάνουν ἀπό τά ἀγαθά σου ἀφοσιώνονται σ' ἐσένα καί ἐπιδιώκουν νά προασπίζονται τά συμφέροντά σου;
- Ναί, Σωκράτη, βλέπω ὅτι αὐτή εἶναι ἡ καλύτερη μέθοδος γιά νά ἐμπνεύσεις τήν ἀφοσίωση. (Ξενοφῶντος Οἰκονομικός, ΧΙΙ)».

Καί ἐπειδή ὁ πόλεμος εἶναι κανόνας στή ζωή, τήν ἐπιχειρηματική, τήν πολιτική καί τήν ἐρωτική -ἀκόμα καί ἡ εἰρήνη εἶναι μία ἀνάπαυλα ἀνάμεσα στίς μάχες-, ὁ Ξενοφών ἐξηγεῖ ποιά στρατηγική πρέπει νά ἀκολουθήσει κάποιος πού βλέπει τή σύγκρουση μέ τόν ἀνταγωνισμό νά πλησιάζει: «Δέν πρέπει νά περιμένουμε νά δραστηριοποιηθοῦμε ὅταν ὁ ἀνταγωνιστής θά βρίσκεται στήν περιοχή μας. Ἀντίθετα, πρέπει νά τόν συναντήσουμε ὅσο τό δυνατόν ταχύτερα στό δικό του ἔδαφος. Ἄν λοιπόν ἐμεῖς ἔχουμε ἀποφασιστικότητα καί τόλμη καί προκαλέσουμε μεγάλο φόβο στόν ἀνταγωνιστή, νομίζω ὅτι θά ἀποκτήσουμε ἀνταγωνιστικό πλεονέκτημα. Κατά συνέπεια, καταλήγω στό συμπέρασμα ὅτι μέ τόν τρόπο αὐτόν ἐμεῖς θά ρισκάρουμε λιγότερο, περισσότερο δέ ὁ ἀνταγωνιστής. (Ξενοφῶντος Κύρου Παιδεία, Γ ΙΙΙ)».

*Σ' αὐτό τό μικρό ἀπόφθεγμα περιγράφεται τό σύγχρονο ἑλληνικό πρόβλημα τῆς παρακμῆς πού φέρνει ἡ ἀτιμωρησία, ἀλλά προσφέρεται καί ἡ ἁπλή λύση του.